| WAARDEN EN NORMEN, HOOFDSTUK 1 |
|
'Chess is played with the mind and not with the hands!' De inhoud van dit hoofdstuk ziet er als volgt uit: 1. Inleiding 2. De FIDE 2.1 Bezoek president FIDE aan toernooi Morelia/Linares 2007 2.2 De Presidentiële raad van de FIDE 3. De voorvallen 3.1 Tarrasch - Lasker 3.2 Rubinstein 3.3 Kärlis Ozols 3.4 Korchnoi - Karpov 3.5 Salov - Kasparov 3.6 Kasparov - Shirov 3.7 Topalov - Morozevich 3.8 Topalov - Kramnik 3.9 Short - Kamsky 3.10 Religieuze overwegingen 1. Inleiding Recent heeft de FIDE aangekondigd dat zij met een voorstel komt dat geldt 'voor een FIDE-toernooi of tijdens een FIDE-wedstrijd'. Dus niet voor een wedstrijd in de HSB-competitie of de KNSB-competitie. In de eerste plaats wordt voorgesteld dat de speler 'onmiddellijk en defini- tief' zijn partij verliest indien hij: a. weigert de hand te schudden van de tegenstander, of de tegenstander niet groet op een normale manier die in overeenstemming is met de gebrui- kelijke regels van zijn land en dat ook niet doet nadat de scheidsrechter hem vraagt dat te doen, b. opzettelijk zijn of haar tegenstander of de officials van de organisatie beledigt. In de tweede plaats moeten de Ethische commissie van de FIDE en de Scheidsrechterscommissie van de FIDE richtlijnen opstellen voor een 'meer brede set van gedragsnormen en ethische normen'. Op verschillende forums is op dit voorstel gereageerd, bijvoorbeeld: - op het forum van utrechtschaak, het draadje 'Gedragsnormen' - het Australische arbitersforum, 'Handshake to be enforced by FIDE'. De president van de FIDE, Kirsan Ilyumzhinov, wil een 'meer brede set van gedragsnormen en ethische normen'. Wij noemen zoiets respectievelijk 'normen en waarden', waarbij we tegenwoordig eerst de waarden noemen en dan de normen. In Nederland heeft de minister-president Jan Peter Bal- kenende in 2002 het debat over waarden en normen op de politieke agenda gezet. Zijn idee heeft een zenuw bij het publiek geraakt. In Engeland heeft de afgelopen tien jaar minister-president Tony Blair steeds aandacht ge- vraagd voor waarden en normen. De 'meer brede set van gedragsnormen en ethische normen' hangt samen met de begrippen: - 'hinderen', dat geregeld is in de artikelen 12.6 (richt zich tot de spelers) en 13.2 (richt tot de scheidsrechter) - 'onthouden van handelingen waardoor het schaakspel in diskrediet wordt gebracht', dat geregeld is in artikel 12.1 (richt tot de spelers). De richtlijnen moeten deze begrippen verduidelijken of toelichten. Zij moe- ten spelers en scheidsrechters houvast bieden hoe spelers zich hebben te gedragen. Het wereldkampioenschap in Elista 2006 en de nasleep daarvan was nogal bijzonder. Men werd overvallen door gedragingen van spelers (die reageer- den op organisatoren), en men wist niet hoe daar doeltreffend op te reage- ren. Het is dan ook begrijpelijk dat de president van de FIDE zich zorgen maakt. Hij oefent de verantwoordelijkheid uit voor het welslagen van toer- nooien die plaatsvinden onder auspiciën van de FIDE. Dat hij zich wil voor- bereiden op het voorkomen van toekomstige problemen is dan ook terecht. In het komende hoofdstuk 2 geef ik mijn commentaar op zijn voorstel. Het debat over waarden en normen is een ingewikkeld en langdurig proces. Iedereen heeft een eigen mening over wat waarden en normen zijn. Het be- perkt zich niet tot de schaker, maar ook tot de FIDE, de scheidsrechter, de competitieleider, de commissie van beroep. En ook de HSB, de KNSB, het bestuur van een schaakvereniging, functionarissen van de schaakvereniging en ga zo maar door. Want bij waarden en normen hangt alles met elkaar samen. 2. De FIDE 2.1 Het bezoek president FIDE aan toernooi Morelia/Linares 2007 Op 11 maart 2007 brengt de president van de FIDE een bezoek aan het toernooi Morelia/Linares. Bij die gelegenheid hebben de burgemeester van Linares, de organisatoren van het toernooi Morelia/Linares, Bilbao tournaments, de hoofdscheidsrech- ter en de plaatsvervangend hoofdscheidsrechter van het Linares tournament een voorstel gedaan aan de president van de FIDE. Indien de speler weigert de hand van zijn tegenstander te schudden stellen zij de president voor die speler te straffen: zijn partij verloren te verklaren. De president antwoordt dat hij dit voorstel in overweging zal nemen door het te agenderen voor de komende vergadering van de Presidentiële raad van de FIDE. De president meldt dat het toenemende aantal soortgelijke gevallen een negatief effect heeft op het schaken in het algemeen. En dat dit het imago van het schaken schaadt voor sponsors, schaakliefhebbers en toeschouwers, vgl. het bericht van de FIDE 11 maart 2007. 2.2 De Presidentiële raad van de FIDE In de Presidentiële raad van de FIDE is in juni 2007 gesproken over het on- derwerp 'het spelersgedrag'. Aan de orde zijn gekomen verschillende recen- te gevallen die zich hebben voorgedaan op verschillende schaaktoernooien. Daarbij gaat het om het gedrag van de spelers tegenover hun tegenstan- ders, officials of journalisten enz. Dat gedrag is volgens de raad op grond van de gebruikelijke omgangsvormen niet aanvaardbaar. Op voorstel van de president heeft de Presidentiële raad besloten strikte regels te laten op- stellen tegen dit gedrag. Het gaat om regels die zullen gelden voor het begin van de partij in een FIDE-toernooi of tijdens een FIDE-wedstrijd. De gedachte voor een voorstel luidt: de speler verliest 'onmiddellijk en defi- nitief' zijn partij indien hij: a. weigert de hand te schudden van de tegenstander, of de tegenstander niet groet op een normale manier die in overeenstemming is met de gebrui- kelijke regels van zijn land en dat ook niet doet nadat de scheidsrechter hem vraagt dat te doen, b. opzettelijk zijn of haar tegenstander of de officials van de organisatie beledigt. Voorts besluit de Presidentiële raad dat over een meer brede set van gedragsnormen en ethische normen de FIDE Ethische commissie en de Scheidsrechterscommissie van de FIDE richtlijnen zullen uitwerken. Deze richtlijnen worden gepubliceerd op de website van de FIDE, aldus de persverklaring van de FIDE. 2.3 De Engelse versie De precieze tekst van de Presidentiële raad van de FIDE luidt: 'Behavioural norms of players in chess events Having discussed several recent cases in different chess tournaments where the attitude of players toward their opponent or officials, journalists etc. was not acceptable under conventional social behaviour, the FIDE Presidential Board -at the suggestion of President Ilyumzhinov- decided on setting up strict rules regarding such behaviour. Any player who does not shake hands with the opponent (or greets the op- ponent in a normal social manner in accordance with the conventional rules of their society) before the game starts in a FIDE tournament or during a FIDE match (and does not do it after being asked to do so by the arbiter) or deliberately insults his/her opponent or the officials of the event, will imme- diately and finally lose the relevant game. Regarding a more comprehensive set of behavioural and ethical norms to be followed, FIDE Ethics Commission and the Arbiter's Council are to elaborate guidelines for the players. The guidelines will be published on the FIDE web- site.' 3. De voorvallen Er bestaan voorbeelden van vermeend hinderlijk gedrag van spelers, zoals Korchnoi die een zonnebril met spiegelreflex glazen op heeft, of de beschul- digingen van fraude door gebruik te maken van een schaakcomputer. Zie voor meer voorbeelden mijn artikel Hinderen  In deze paragraaf beperk ik mij tot enkele voorbeelden van schakers die voorafgaand aan een partij weigeren de hand van de tegenstander te schud- den. Er zullen vast wel meer voorbeelden zijn. Als iemand meer voorvallen weet, houd ik me graag aanbevolen. Zo bestaan er ook bij andere sporten incidenten over dit onderwerp. Bijvoorbeeld, een voetbalspeler, tevens captain, heeft in een eerdere wed- strijd een speler opzettelijk ernstig geblesseerd. Daardoor kan het slacht- offer zeer lange tijd niet meer sporten. De teamcaptain van de geblesseerde speler weigert de onsportieve teamcaptain een hand te geven voorafgaand aan de wedstrijd. 3.1 Tarrasch - Lasker Wereldkampioenschap schaken 1908 Siegbert Tarrasch, uitdager (Duitsland) - Emmanuel Lasker (Duitsland)  Begin 1890 wordt de medicus Tarrasch beschouwd als de opvolger van de wereldkampioen Steinitz. Lasker die de wereldkampioen is, daagt Tarrasch uit, maar deze wijst dat bot af. Daardoor krijgen ze ruzie. Als eindelijk de wedstrijd toch plaatsvindt, weigert Tarrasch de hand van Lasker te schudden en zegt: 'Tegen u, meneer Lasker, heb ik slechts drie woorden te zeggen: "Schaak en mat."' Lasker wint trouwens het toernooi. 3.2 Rubinstein Akiba Rubinstein (1882 - 1961) kan de wereldkampioen Lasker niet uitdagen omdat de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Ook later weet hij de financiering voor zo'n kampioenschap niet rond te krijgen. Rubinstein lijdt aan zoge- naamde smetvrees, the Howard Hughes syndrome, en weigert een speler een hand te geven. 3.3 Kärlis Ozols In Australië wordt in 1956 Kärlis Ozols samen met Suchowolski Lazare ge- deeld Australisch schaakkampioen. Voordat een beslissingswedstrijd kan worden gespeeld, emigreert Lazare naar Israel. Nadien wordt Ozols ervan beschuldigd dat hij in de Tweede Wereldoorlog als officier van de SS uit Letland leiding heeft gegeven aan het vermoorden van duizenden joden in Minsk tussen juli 1942 en september 1943. Zie hierover o.a. dit artikel Voorafgaand aan een schaakpartij weigert een speler de hand van Ozols te schudden. 3.4 Korchnoi - Karpov Het wereldkampioenschap 1978 tussen Korchnoi (uitdager) en Karpov kent veel incidenten. Zie dit artikel Wanneer de achtste partij gaat beginnen, steekt Korchnoi zijn hand uit. Deze blijft in de lucht hangen. Karpov weigert deze te schudden: 'Nooit! Nooit zal ik je hand schudden!' Op de volgende persconferentie verklaart de woord- voerder van Karpov: 'De afgelopen gebeurtenissen hebben laten zien dat de Uitdager niet opgehouden is met het doorgaan van nog meer verdachtma- kingen. Onder zulke omstandigheden wenst Karpov niet de hand te schud- den van Korchnoi.' De hoofdscheidsrechter Lothar Schmid stuurt een brief naar Baturinsky waarin staat dat de hoofdscheidsrechter van te voren op de hoogte gesteld had moeten worden van de beslissing van Karpov. Keene (secondant van Korchnoi) reageert: 'Het bespaart Viktor een bezoek aan het toilet om zijn handen te wassen elke keer na het begin en aan het eind van elke wed- strijd.' 3.5 Salov - Kasparov In 1993 schrijft Salov tijdens het toernooi Linares 1993 aan de hoofdscheids- rechter dat hij de hand van Kasparov niet zal schudden voorafgaand en na afloop van de partij. Salov weigert dat ook te doen als hij in de Franse com- petitie tegen Kasparov moet spelen. 3.6 Kasparov - Shirov Op grond van afspraken zal een wedstrijd om het wereldkampioenschap moeten plaatsvinden tussen Kasparov en Shirov in 2000. Dat gaat niet door. De onderlinge score tussen Shirov en Kasparov is namelijk slecht voor Shi- rov. Daarom kunnen er geen sponsors worden gevonden voor het houden van dat kampioenschap. Kasparov speelt vervolgens tegen Kramnik. Daar- over is Shirov ontstemd. Shirov en Kasparov weigeren over en weer elkaar voortaan de hand te schudden. In Linares 2002 schrijft Shirov na de partij op zijn notatieformulier '½ - ½' om zo remise aan te bieden. In de andere partij ondertekende hij zijn nota- tieformulier als teken van opgave. Pas in Linares 2004 wordt de vrede ge- tekend en geven de spelers elkaar weer een hand. 3.7 Topalov - Morozevich Morozevich beschuldigt Topalov ervan dat deze sinds 2005 tijdens het spel gebruik maakt van de hulp van computers. Daarom weigert Morozevich de hand van Topalov te schudden. 3.8 Topalov - Kramnik Voorafgaand aan de zesde ronde van het wereldkampioenschap 2006 dreigt Topalov voortaan de hand van Kramnik niet te zullen schudden. Zie mijn artikel over 'Wereldkampioenschap 2006 Topalov - Kramnik, deel 1', hoofd- stuk 1.4. Het artikel Kramnik beschouwt dit gedrag als 'duidelijk beledigend'. Topalov herziet zijn dreiging. Aan het begin van de zesde partij worden de handen wel geschud. 'Het gebaar van de handen schudden betekent dat de wedstrijd verder gaat in fair play,' aldus Topalov. Zie ook de Schaakrechtsvraag november 2006 3.9 Short - Kamsky Op 27 juli 2007 spelen Nigel Short en Gata Kamsky in de zevende ronde tegen elkaar op het Montrealchessfest 2007. In het verleden hadden beide spelers, dan wel de vader van een van de speler vervelende dingen gezegd. Kamsky komt een aantal minuten te laat voor de partij, en Short stond aan de andere kant van de zaal. Short weigerde naar de tafel te gaan. Kamsky deed er nog een aantal minuten over voordat hij zijn eerste zet deed. Pas nadat hij dat gedaan had, verscheen Short bij het bord. Een Ponziani opening wordt gespeeld: 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. c3!? dat zelden wordt gezien op een top toernooi. Zie het filmpje 3.10 Religieuze overwegingen Er zijn mannelijke schakers die uit religieuze overwegingen weigeren vrou- welijke schakers een hand te geven (en omgekeerd). © 2007 Pieter de Groot Wordt vervolgd |
 VORIGE | VOLGENDE |
| WAARDEN EN NORMEN |
|
Artikelenreeks 'Waar- den en normen' door Pieter de Groot. Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7 Hoofdstuk 8 Hoofdstuk 9 |
| HINDEREN |
|
Het artikel 'Hinderen' door Pieter de Groot. Lees verder |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
