| PRIJSVRAAG BOTWINNIK RAPIDTOERNOOI 25-08-2007 |
|
Op 25 augustus 2007 wordt het 23e Botwinnik Rapid toernooi georganiseerd. Het is een landelijk toernooi. Een bijzondere prijs is er voor de deelnemer van een bij de HSB aangesloten club die als hoogste eindigt. Hij of zij mag zich noemen: HSB Rapidkampioen 2007. Toernooi-informatie  Voor dit toernooi is de volgende prijsvraag gemaakt. 'In een Rapid-partij valt de vlag van de witspeler. Echter, al of niet bewust claimt zwart niet en de spelers spelen verder. Kort daarna doet zwart een onreglementaire zet. Wit roept de tussenkomst in van de scheidsrechter. Wit claimt twee minuten extra bedenktijd.' De vraag Als u de scheidsrechter was geweest wat zou u beslissen, en kunt u daar- voor (een) overtuigend(e) argument(en) geven? 1. de witspeler twee minuten extra bedenktijd toekennen en het spel laten vervolgen of 2. de partij voor de witspeler verloren verklaren omdat zijn vlag is gevallen. In Australië heeft dit geval zich voorgedaan. Daar bestaat geen overeen- stemming over het antwoord op deze vraag. 'Op dit punt zijn de FIDE-regels onduidelijk,' zo menen zij. Als service geef ik hierna onder 'toelichting' het relevante wettelijke kader. Daarna vat ik de verschillende standpunten kort samen zoals die in veertig reacties staan vermeld op het Australische arbiters forum. De prijzen Iedereen kan meedoen (senioren èn jeugd). Of u scheidsrechter bent is niet belangrijk. Niet-scheidsrechters komen soms met betere oplossingen. Mail uw antwoorden voor 23 augustus a.s. naar Pieter de Groot. Voor drie inzenders zijn drie prijzen beschikbaar, te weten voor elk een fles wijn. Wie daarvoor in aanmerking komen, beoordelen Thomas van Beekum (internationaal arbiter en hoofdscheidsrechter op het Corus toernooi en hoofdscheidsrechter op het Botwinnik Rapidtoernooi) en Pieter de Groot. De uitslag wordt aan het eind van het toernooi bij de prijsuitreiking bekend gemaakt. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd. Wel worden het antwoord (zo een juist antwoord mogelijk is) en de eventuele reacties gepubliceerd op de site van Botwinnik.  Pieter de GrootToelichting Op het arbitersforum in Australië komt men er niet echt uit: de meningen blijven verdeeld. En dat is ook een kenmerk van een moeilijk scheids- rechterlijk probleem. Er valt voor beide standpunten wat te zeggen. Net als bij het juridische geschil over de buitenlandse overname van ABN- AMRO. Uiteindelijk moet de rechter, de Hoge Raad of de commissie van beroep, als laatste en hoogste rechterlijke instantie het verlossende woord spreken. Bedenk, 'een wezenlijk verschil tussen wiskunde en recht is, dat wiskunde ook in abstracto waar kan zijn; recht en wet nooit'. Forum Australië De relevante FIDE-regels Artikel 7.4 sub a luidt: 'Als tijdens een partij blijkt dat er een onreglementaire zet, inclusief het niet voldoen aan alle eisen van de promotie of het slaan van de koning van de tegenstander, is voltooid, wordt de stelling teruggebracht naar de stelling onmiddellijk voorafgaand aan de onregelmatigheid. Wanneer deze stelling niet kan worden bepaald, wordt de partij voortgezet vanuit de laatste vast te stellen stelling voor de onregelmatigheid. De klokken worden bijgesteld overeenkomstig artikel 6.14. Artikel 4.3 is van toepassing op de zet die de onreglementaire zet vervangt. De partij wordt dan voortgezet vanuit deze herstelde stelling.' Aanhangsel FIDE-regels dat geldt bij rapidschaak: B2: 'De FIDE Regels voor het Schaakspel zijn van kracht, tenzij de volgende Regels voor Rapidschaak anders aangeven.' B6: 'Een onreglementaire zet is voltooid nadat de klok van de tegenstander in werking is gesteld. De tegenstander is daarna gerechtigd de onreglemen- taire zet te claimen. Hij behoudt dit recht totdat hij een zet heeft gedaan. De arbiter zal alleen een beslissing nemen na een claim van een speler. Staan echter beide koningen schaak of is een promotie van een pion niet voltooid, dan moet de arbiter, zo mogelijk, ingrijpen.' B7: 'De vlag wordt geacht te zijn gevallen na een terechte, desbetreffende claim door een speler. De arbiter mag het vallen van de vlag niet melden.' B8: 'Om de winst na tijdsoverschrijding te claimen moet betrokkene beide klokken stilzetten en de arbiter hiervan in kennis stellen. De claim wordt slechts toegewezen als de vlag van degene die claimde niet en die van zijn tegenstander wel is gevallen na het stilzetten van de klokken.' Verschillende opvattingen Welke claim moet de scheidsrechter als eerste behandelen? A. Standpunt: toekennen van extra bedenktijd Dr. Kevin Bonham, internationaal arbiter en lid van de regel- en reglemen- tencommissie van de FIDE, meent dat op grond van artikel B7 de scheids- rechter niet eigenmachtig mag ingrijpen als de vlag is gevallen. De speler moet de vlagval melden. Ook al is de vlag gevallen, voor de scheidsrechter is dat niet zo als de speler niet claimt. In dit geval heeft de witspeler de tussenkomst van de scheidsrechter ingeroepen voor het claimen van extra bedenktijd. Daarom gaat het beoordelen van die claim voor, aldus Bonham. Hij vindt het wel een grappig voorval. Als de zwartspeler uitroept: 'Maar je vlag is gevallen,' zou Bonham beslissen dat hij eerst de claim van de onge- oorloofde zet behandelt en extra tijd toekent. Door die extra toekenning is de vlag niet meer gevallen, zodat de claim van de vlagval wordt afgewezen. Tenzij de overschrijding van de tijd meer was geweest dan twee minuten, dan blijft door de toevoeging van de extra tijd de vlag nog steeds gevallen. Bill Gletsos, internationaal arbiter, verandert het geval een beetje. Stel nu, dat zwart de vlagval claimt nadat wit extra tijd heeft geclaimd. De volgorde is dan: 1) de vlag van wit valt maar zwart claimt niet 2) zwart doet een ongeoorloofde zet 3) wit claimt een ongeoorloofde zet 4) zwart claimt winst wegens vlagval. Gletsos vindt het niet belangrijk dat de vlag van wit feitelijk is gevallen voor- dat de ongeoorloofde zet is gedaan. Het enige dat voor hem van belang is, is het moment waarop zwart claimt dat de vlag van wit is gevallen. Op grond van artikel B7 is de vlag namelijk pas gevallen als de speler dat constateert. Daarom moet de scheidsrechter eerst de claim behandelen van de onge- oorloofde zet, aldus Gletsos. Gletsos stelt dat volgens de regel- en reglementencommissie algemeen is aanvaard, dat 'wat op het bord gebeurt, het belangrijkste is.' In die visie gaat de ongeoorloofde zet voor het vallen van de vlag. Hij geeft drie ver- schillende voorvallen die gaan over het doen van de matzet en het vallen van de vlag. B. Standpunt: de partij is verloren voor de witspeler Het druist in tegen het gevoel dat een scheidsrechter die een klok oppakt, ziet dat de vlag gevallen is, vervolgens twee minuten extra bedenktijd bij- stelt, en tot slot de spelers verder laat gaan. Artikel 7.4 dwingt hiertoe ook niet. Zie het begin van dat artikel: 'als tijdens de partij blijkt dat er een on- reglementaire zet is voltooid (wordt twee minuten extra bedenktijd toege- kend)'. Het gaat om de woorden 'tijdens de partij'. Als de vlag is gevallen, is de partij afgelopen. De scheidsrechter komt niet meer toe aan het beoor- delen van de claim van een ongeoorloofde zet: de vlag is gevallen, de partij is afgelopen. Extra tijd toekennen kan niet. De logica van het toekennen van extra bedenktijd kan niemand volgen. Zelfs als de scheidsrechter eerst de claim behandelt van de ongeoorloofde zet, dan nog moet hij daarbij betrekken de claim van de vlagval. Als hij ervan overtuigd is dat de vlag is gevallen voordat de ongeoorloofde zet is gedaan, moet hij de winst van de partij toekennen aan de zwartspeler. Het concept om bedenktijd bij te tellen als de vlag is gevallen is de zaak op zijn kop zetten. Indien men er niet achter kan komen of de ongeoorloofde zet is gedaan voor de vlagval dan is er een andere situatie. Dan kan wel extra tijd worden toegekend. Als wel vastgesteld kan worden dat de witte vlag is gevallen voor de ongeoorloofde zet, kan de winstclaim van zwart worden toegewezen. Bij een DGT klok weet men dat de vlag is gevallen. In artikel B6 in verband met de ongeoorloofde zet, wordt verwezen naar het zijn van 'started' van de klok. Bij een DGT klok weet men niet hoeveel tijd een speler zijn bedenktijd heeft overschreden. Indien de speler twee minuten extra bedenktijd ont- vangt, ontvangt hij feitelijk meer. Vergelijk de situatie bij analoge klokken. Stel, dat de witspeler met twee en een halve minuut zijn bedenktijd heeft overschreden. Als de scheidsrechter zijn claim honoreert komt hij nog dertig seconden tekort om de partij voort te zetten. Iemand anders vindt het als feitelijk gegeven belangrijk dat de zwartspeler de vlagval niet heeft geclaimd. In dat geval is de beslissing om extra be- denktijd toe te kennen juist. Echter, anders wordt het indien de zwartspeler de winst claimt voordat de scheidsrechter beslist op het toekennen van extra tijd. Dan gaat het beoordelen van de winstclaim voor die van het toekennen van extra bedenktijd. De zwartspeler moet dus uitdrukkelijk de winst clai- men voordat de scheidsrechter beslist. Doet de zwartspeler dat niet tijdig, ontvangt de witspeler twee minuten extra bedenktijd en gaat de partij zo verder. Indien zwart een duidelijke claim uit over het vallen van de vlag van wit gaat die claim voor de claim van de ongeoorloofde zet. Iemand begrijpt het niet helemaal. Ook al moet de scheidsrechter de claim voor de onreglementaire zet eerst beoordelen dan nog moet hij rekening houden met de vlagval. Artikel 7.4 gaat over ongeoorloofde zetten. Het is geen vereiste dat de spe- ler de klokken stil moet zetten om te kunnen claimen. Artikel B6 geldt voor Rapid wedstrijden. Ook daar is geen vereiste dat de klokken stil gezet moe- ten worden. C. Andere opvattingen Als voorstel voor de toekomst zouden klokken zo gemaakt moeten worden dat zulke geschillen voorkomen worden. Als de vlag valt is de partij direct afgelopen. Het doel van het schaken is een krachtmeting op het bord en niet een daarnaast. Als een speler voortdurend moet kijken naar de klok van de tegenstander gaat dat ten koste van zijn spel. Klokken zijn er ook voor de werklastvermindering van scheidsrechters. Dus: voorkom geruzie, maak het spel simpeler en doe dat op een gezond positieve manier. Er ontstaat een potsierlijke toestand als de vlag is gevallen en er een onre- glementaire zet wordt gedaan. Beide spelers rennen de zaal in. Ieder op zoek naar een scheidsrechter. Degene die het eerste een heeft gevonden en bij het bord heeft gebracht kan zijn claim beoordeeld zien. Denis Jessop signaleert een ander probleem, namelijk dat de FIDE-regels geschreven en uitgelegd worden door functionarissen voor wie Engels niet hun moedertaal is. Zij zijn waarschijnlijk niet geschikt om interpretaties te geven over de regels. Bonham doet een voorstel voor wijziging van de FIDE-regels: Regel duidelijk dat klokken blokkeren zodra de vlag valt. Regel dat claims van spelers behandeld worden in de rangorde waarin zij zijn gedaan als de uitkomst van de ene claim gevolgen heeft voor de uit- komst van de andere claim. © 2007 Pieter de Groot Bekijk het antwoord |
 VORIGE | VOLGENDE |
| HET ANTWOORD |
|
Antwoord op de prijs-vraag ter gelegenheid van het 23e Botwinnik Rapidtoernooi. Bekijk het antwoord |
|
WILT U REAGEREN? |
|
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen.Pieter de Groot |
