| HET (VERMEEND) VALS SPELEN MET BEHULP VAN EEN COMPUTER. DEEL 2. |
 Baku, Azerbeidzjan, FIDE Grand Prix 25 april 2008 Alexander Grischuk wordt gefouilleerd met een metaal detector. Michael Adams wacht op zijn beurt. In dit hoofdstuk worden twee gevallen gemeld die niet zijn genoemd in het eerste hoofdstuk over het (vermeend) vals spelen met behulp van een com- puter. Het eerste geval gaat om een beschuldiging van een Duitse krant dat Danailov op het Corustoernooi 2007 door gebaren Topalov zou hebben ge- holpen. Ik beperk me tot een vertaling van het artikel. Voorts heeft zich in India een geval voorgedaan van een beschuldiging zonder enig spoor van bewijs. Verder heb ik opgenomen de reacties op de beschuldiging van Bykov op het Europese Clubkampioenschap 2007 in Kemer, Turkije. Ik heb de artikelen zo volledig mogelijk weergegeven, zodat de lezer zelf aan de hand van de oor- spronkelijke bronnen zich een beeld kan vormen. Tot slot heb ik een passage opgenomen uit een schaakthriller. In een afzonderlijk artikel hoop ik in te gaan op de vraag wat een scheids- rechter kan doen als hij met een beschuldiging van vals spelen (al of niet met behulp van een computer) krijgt te maken. Overzicht van paragrafen: 18. Het Corustoernooi 27 januari 2007 19. Kolkata Open 2007 20. De brief van de Turkse president van de Turkse schaakbond 21. De reactie van A. Kentler 22. Katherine Neville, De Acht 18. Het Corustoernooi 27 januari 2007 Harrie Boerkamp van Promotie attendeerde mij nog op de zaak van de beschuldiging over Danailov op het Corustoernooi 2007. Die zaak was ik vergeten, zodat ik die alsnog noem. Op zaterdag 27 januari 2007 verschijnt in de Süddeutsche Zeitung een ar- tikel van IM Martin Breutigam met als titel: 'Als de duim in de hoek van de mond heen en weer gaat.' Het Duitse artikel  Bestaat er gemeen spel in het schaakspel? Waarnemingen over de wereldranglijst nummer één speler Veselin Topalov Sinds meer dan een jaar houden de geruchten aan dat de Bulgaarse Veselin Topalov met waarschijnlijk ongeoorloofde middelen kampioen is geworden op het wereldkampioenschap 2005 in San Luis/Argentinië. Zijn manager Silvio Danailov zou hem met geheime tekens computerzetten hebben doorgegeven, luidt een beschuldiging van een van de deelnemers aan dat toernooi die anoniem wil blijven. Gaat het slechts om een samenzweringstheorie van een slecht verliezer? Of, ontvangt de 31-jarige die inmiddels zijn titel is kwijtgeraakt, tijdens partijen daadwerkelijk geheime tips? En als dat zo is, hoe? In het toernooi in Wijk aan Zee, Nederland, dat aanstaande zondag eindigt, geeft het gedrag van Topalov en Danailov gronden voor nieuwe speculaties. Iemand die de twee gedurende de tweede en derde ronde heeft gezien kon daaruit de indruk krijgen dat non-verbale communicatie tussen de twee heeft plaatsgevonden - slechts te zien door diegene die nauwkeurig kijkt in 'de Moriaan' zaal, waar vele honderden mensen spelen, wereld topspelers en amateur spelers in verschillende toernooien onder hetzelfde dak. De manager gaat telefoneren In de tweede ronde had Topalov de witte stukken tegen de zesvoudig Ne- derlands kampioen Loek van Wely. Hij rokeerde lang, Van Wely kort. Tot het middenspel verliep de partij zonder bijzonderheden. Dit veranderde toen manager Danailov de zaal binnen kwam. Gedurende het volgende uur herhaalde zich een vreemd ritueel. Zodra Van Wely een zet deed, snelde Danailov de zaal uit. En haalde zijn mobiele te- lefoon uit zijn jasje. Wilde hij slechts verjaardagsgroeten versturen? Beurs- koersen checken? Hij kon ook een paar minuten hebben getelefoneerd met iemand die, ergens ter wereld, de partij op internet volgde. Wat er ook van zij, na een korte tijd keerde Danailov terug in de zaal, en ging altijd naar dezelfde hoek van de bezoekersplaats, zette een bril op, hoewel hij al een lange tijd geen bril heeft gedragen. Topalov zat aan de linkerkant gezien vanuit de bezoekers. Danailov stond aan de rechterkant, achter een versperring en in de anonimiteit van de massa, ongeveer vijftien meter van Topalov. Weliswaar kon Danailov van dit punt niets van de partij zien, zelfs niet de monitor die de stelling liet zien, maar vanuit die hoek kon hij direct oogcon- tact krijgen zonder dat Topalov met zijn hoofd moest draaien. Topalov keek op als hij aan ze was. Zodra hij Danailov in de hoek zag, ging hij met zijn ellebogen op de tafel steunen. Daarna vouwde hij zijn handen voor zijn hoofd. In deze denkhouding leek het alsof hij zijn ogen op het bord had gericht, maar hij kon tussen zijn vingers naar Danailov gluren, die soms vreemde bewegingen maakte. Op de 26ste zet bijvoorbeeld, beet Danailov op zijn duim. Hij bewoog deze heen en weer in de rechterhoek van zijn mond. Daarop sloeg Topalov met zijn loper een paard op c5. Vaak nam Danailov onmiddellijk zijn bril af en verliet de hoek. Dit ritueel herhaalde zich zodra Van Wely zijn zet had ge- daan. Danailov snelde de zaal uit, telefoneerde, kwam meestal na een of drie mi- nuten terug, ging naar dezelfde hoek en zette zijn bril op. En terwijl Topalov zijn denkhouding aannam, krabde zijn manager drie tot zesmaal achter het oor, tikte met zijn wijsvinger op zijn bril of voerde andere vreemde bewe- gingen uit. Op de 31ste zet deed hij weer zijn duim in zijn mond, en Topalov sloeg met zijn toren een pion op d3. Na 35 zetten gaf Van Wely in een hopeloze stelling op. Later bleek dat alle zetten die Topalov had gespeeld in deze beslissende fase ook de favoriete keuzen zijn van populaire schaakcomputers. 'Tijdens de partij had ik niet het gevoel dat er iets verkeerd was, maar men vertelde mij ook dat Danailov zich op een verdachte manier had gedragen,' zei Van Wely. Ook de hoofdscheidsrechter had niets verdachts gezien, maar hij kondigde aan dat hij in de volgende partij van Topalov zou opletten voor verdacht gedrag. Op de volgende dag - in de partij tegen de Russische (sic) Sergey Karjakin - zat Topalov deze keer rechts van de speelzaal. Vanaf de twintig- ste zet was het weer zover: Danailov snelde. Alleen deze keer ging hij naar de andere kant, de linker hoek. Van hieruit kon hij opnieuw de partij niet volgen. Maar hij kon oogcontact met Topalov houden. Op dat moment zag zijn stelling er zorgelijk uit; Karjakin had het voordeel. Met precieze zetten naar remise Op de 23ste zet, terwijl Danailov daar met zijn bril stond, ging de scheids- rechter plotseling in het blikveld staan en keek de manager onderzoekend aan. Ook op de 26ste zet werd het ritueel voor een moment onderbroken, wanneer iemand Danailov spontaan vroeg voor een TV interview. Beiden verlieten de zaal. Als Danailov terugkwam, had Topalov inmiddels twee zetten gedaan. Daarna volgde weer het bekende spel: Danailov liep weg, kwam terug, ging naar de hoek, bril op, bril af, etc. Bij bijna elke zet, meer dan twintig maal. Eindelijk bereikte Topalov remise, na een serie van precieze zetten. Kort voor de tijdscontrole (elke speler heeft twee uur bedenktijd voor 40 zetten) was het hectisch geworden. 'Ik kon het niet geloven, Danailov haastte zich naar de plaats waar hij Topa- lov kon zien, en had de mensen weg die daar stonden weggeduwd. Het was haastwerk,' zei een van de toeschouwers, die deze handelingen meer dan twee uur had gezien. Danailov noch Topalov waren de afgelopen week te bereiken, ondanks ver- schillende pogingen om met hen in contact te komen. Was het juist toeval wanneer de duim in de mond heen en weer ging of was het een deel van een geheime communicatie? Dat zou in de volgende ronde door de plaats waar Topalov zat, moeilijker zijn geworden, nu in de vierde ronde Topalov dicht bij de muur zat, met zijn gezicht naar de muur gericht. Hij won de partij tegen grootmeester Alexei Shirov. Danailov liet zich die dag nauwelijks in de zaal zien. Ook de volgen- de dagen herhaalde zich het ritueel niet van de tweede en derde ronde. De organisatoren overwegen het volgende jaar drastische controles in te voeren, onder meer met metaal detectoren. Achtergrond: in het recente verleden werden in India en de Verenigde Staten zwakke spelers betrapt met vals spelen met behulp van radio signalen. De ontvangstzenders waren verstopt op het lichaam of onder een muts van de schakers. Deze keer was er te weinig tijd om betrouwbare detectoren te gebruiken in Wijk aan Zee.' Süddeutsche Zeitung, 27 januari 2007. Youtube Dit Duitse krantenartikel veroorzaakt internationaal de nodige beroering. De meeste reacties zijn afkeurend op het artikel, ook op het forum van de Süddeutsche Zeitung. Het gaat namelijk om verdachtmakingen zonder enig spoor van bewijs. En dat is onbehoorlijk. Op youtube staat een filmpje van het Corustoernooi waarin Danailov wordt gevolgd in de schaakzaal. Danailov kijkt naar Topalov. Op de achtergrond klinkt 'Suspicious Minds' van Elvis Presley. Zie videofilmpje Het mooie aan dit filmpje is dat het wezen van het schaakspel in de song van Elvis weerklinkt. Een schaker kan niet schaken als hij de ander niet ver- trouwt voor eerlijk spel. Aan het eind van de aftiteling volgt de conclusie: laten we er maar om lachen. Op youtube is een ander filmpje van dat toer- nooi, zonder muziek, maar met het geluid van de zaal. 19. Kolkata Open 2007 Een van de sterkste Open toernooien in Azië is Kolkata Open. Vanaf de eerste dag van het toernooi staat Diwakar Prasas Singh onder verdenking van fraude met behulp van een computer. Dat komt omdat de Indiase ver- eniging van beroepsschakers eerder een klacht heeft ingediend over Singh. In februari 2007 heeft D.P. Singh namelijk op een toernooi een speler met een rating 2700 verslagen. De klacht is voor de organisatoren van Kolkata aanleiding Singh grondig te onderzoeken. Hij wordt gefouilleerd, en met een metaal detector onderzocht. Zelfs een keel-, neus- en oorarts onderzoekt zijn oren naar mogelijk een zender. Er wordt niets gevonden. De volgende dag wordt op het toernooi Singh weer gefouilleerd, en gescand voordat hij aan zijn partij kan beginnen. Alle spelers kijken argwanend toe. En weer wordt er niets gevonden. Die dag slaagt Singh er niet in een winnende stelling af te maken. Hij maakt remise. Hij verklaart aan een journalist: 'Ik heb nodeloos in spanning geze- ten. Hoewel ik gewonnen stond, kon ik me niet concentreren en slaagde er niet in te winnen. Eén van de vicepresidenten van de Indiase schaakbond, Sameer Salgoankar, en de penningmeester van de bond, Bharat Singh Chauhan, hebben verklaard dat ze mijn partijen goed in de gaten zullen houden,' aldus de Kolkata Newsline van 2 maart 2007. In de Kolkata Newsline van 6 maart komt een vervolgartikel. Zelfs op de een na laatste dag van het Kolkate Open schaaktoernooi is de controverse over IM D.P. Singh niet gaan rusten, schrijft de krant. De Armeense GM Tigran Petrosian: 'Iedereen praat over hem (Singh) op dit toernooi. Ik vreesde ook zijn repu- tatie, dus ruilde ik de dames en ging naar een eindspel omdat het makke- lijker tegen een computer is te spelen zonder dames op het bord,' ver- klaarde Petrosian na afloop. 'Ik bood hem op de 23ste zet remise aan, dat hij afwees. In feite was ik niet zo verbaasd dat hij dat afwees. Ik weet niet zeker of ik tegen een computer heb gespeeld, maar daarna deed hij in twee minuten tijd twee zetten, c6 en Ph6. Zoiets is onmogelijk voor een grootmeester om in zo korte tijd te be- rekenen. Een grootmeester zou normaal gesproken vijftien tot twintig minu- ten over deze zetten nadenken, en als hij dat niet doet wordt hij wereld- kampioen. Daarna analyseerde ik zijn partij met Alexander Fominyh en ontdekte dat zijn zetten overeenkwamen met de eerste adviezen van Fritz,' aldus Petrosian in Kolkata Newsline. 20. De brief van de Turkse president van de Turkse schaakbond In het eerste deel over het vermeend vals spelen heb ik onder punt 12 de partij opgenomen van Ayse Hazan Kesim tegen GM Irina Turova-Slavina, met het commentaar van V. Bykov. Dat commentaar heeft een gevolg ge- kregen. De president van de Turkse schaakbond heeft daarover een klacht ingediend bij de FIDE. Zie hierna. Daarop heeft vervolgens iemand van de Russische schaakbond gereageerd, zie paragraaf 21. Van: Ali Nihat YAZICI Aan: makro_g@yahoo.gr; jarrett@fide.com; ignatiusleong@pacific.net.sg; 'FIDE Secretariat'; fide@inbox.ru Cc: 'Ozgur Solakoglu' Verzonden: zaterdag, 3 november 2007, 6:37 PM Onderwerp: klacht ethische commissie Mijne dames en heren van de FIDE, In vervolg op de e-mail van het FIDE bureau in Athene, waarin de Turkse schaakbond werd geïnformeerd dat een van onze spelers in de onlangs in Antalya gespeelde Europese Club Cup ervan is beschuldigd gebruik te heb- ben gemaakt van computersoftware tijdens het toernooi, deel ik u het vol- gende mee. Zoals u heeft gemeld is de rating van de speelster ongeveer 1650. De coach of de teamleider van haar tegenstander, een zekere meneer Bykov, heeft in een bijgevoegd vertaald artikel (voor een aantal taalfouten in de computer- vertaling bied ik u mijn verontschuldigingen aan) de partij geanalyseerd en heeft in hoogst kritische termen verklaard dat zij waarschijnlijk hulp heeft gehad van een computer. Hij valt ook persoonlijk de speelster aan en pro- beert haar spel en een aantal zetten in haar partijen belachelijk te maken. Niet alleen dit, maar de heer Bykov gaat verder en gebruikt denigrerende woorden voor de WFM (FIDE meester bij de vrouwen) Europese kampioen mevrouw Kubra Ozturk, de internationaal meester de heer Mert Erdogdu en andere internationale spelers. Hij durft in zijn aanval zelfs verder te gaan en verklaart aan het eind van zijn artikel, dat dit een systematisch kenmerk is van de Turkse jeugd. Ook vermeldt hij op sarcastische wijze de ontwikkeling van het Turkse schaak gelet op de technologie. Een vertaling van het artikel heb ik bijgevoegd. In reactie op uw e-mail hebben we het geval onderzocht met behulp van enkele schaakmeesters en ook schaakcoaches. 1. Ayse Hazan Kesim, de genoemde speelster in het artikel heeft slechts 1 punt in 7 ronden gehaald. 2. De heer Bykov schrijft in zijn artikel dat zij erg weinig bedenktijd heeft gebruik voor heel haar partij. Hoe is het mogelijk in zo weinig tijd voor een zwakke speelster computer bijstand te ontvangen? 3. De opening van deze partij is een volslagen ramp. Waarom wachtte zij tot het middenspel om computerhulp te ontvangen in plaats van deze vanaf de eerste zet te gebruiken? 4. Hij noemt Rybka. Maar we hebben met Rybka de partij onderzocht en het voorstel van de eerste zet van deze software verschilt op verschillende zet- ten. Ik wil deze idiote discussie niet aanvaarden die tot nu is gehouden! Als Turk- se schaakbond vertrouwen we onze speelster die als amateur geen hulp heeft ontvangen. En er is geen enkele reden of een andere logische reden dat dit anders zou zijn. Indien de Turkse schaakbond enig bewijs ontdekt voor enig ongeoorloofd gedrag wordt de persoon een zware straf gegeven, nadat hij is gehoord zoals vastgelegd in onze statuten. Wij keuren namelijk dergelijke zaken in een sport als schaken af. Echter, we kunnen niet ongegronde beschuldigingen aanvaarden tegen onze spelers, onze schaakhelden, en tot slot tegen onze schaakbond. Wij dringen er op aan dat de heer Bykov publiekelijk zijn verontschuldigin- gen aanbiedt aan de personen genoemd in zijn artikel, bij niet nakoming daarvan we deze zaak zullen voorleggen aan de FIDE Ethische Commissie wegens een aanval zonder enig spoor van bewijs op de Turkse schaakbond, het Turkse schaken en onze spelers. Hoogachtend, Ali Nihat YAZICI President 21. De reactie van A. Kentler Open brief aan de assistent van de president van de FIDE President, de heer B. Balgabaev Beste Berik! We ontvingen een brief van het bureau van de FIDE, namens jou, van de president van Turkse schaakbond, de heer Ali Nihat Yazici. In zijn brief eist de heer Yazici excuses van de heer Vladimir Bykov aan de personen die hij heeft beledigd in zijn artikel 'Ayse Kesim: a new world-class chess star?' zoals gepubliceerd op onze site van 1 november 2007, in het Russisch. Lees verder Ook bevat de brief een bedreiging tegen de schrijver de zaak te zullen voor- leggen aan de FIDE Ethische commissie. In de brief staat dat V. Bykov in zijn artikel mevrouw Kubra Ozturk, de heer Mert Erdogdu en de hele Turkse jeugd heeft beledigd. De heer Ali Hihat Yazici schrijft dat hij een computer vertaling heeft gebruikt en meent dat 'enkele taalkundige fouten moeten worden verontschuldigd'. De laatste verklaring zou kunnen worden geaccepteerd, als niet aan de hand van de onjuiste vertaling de vertegenwoordiger van de Turkse schaakbond zijn beschuldigingen heeft gebaseerd op onjuiste gegevens. De heer Bykov heeft geen van de genoemde personen beledigd. Bovendien heeft hij niets geschreven over een negatieve trend onder de Turkse jeugd. Om dat zeker te weten is het voldoende het artikel te lezen in zijn juiste vertaling: Lees verder Nu tot de kern van de zaak. De heer Ali Nihat Yazici geeft vier redenen waarom Ayse Hasan Kesim geen hulp kan hebben ontvangen van buiten. Volgens mij kan geen van deze de kritiek weerleggen: 1. De speelster scoorde slechts 1 punt uit 7, en heeft alleen de partij ge- wonnen waar het om gaat en, om daar aan toe te voegen, dat ze erg zwak in haar andere partijen speelde. Dit bewijst alleen maar de gedachte van de heer Bykov dat het meisje de twintig zetten achter elkaar niet op eigen kracht heeft kunnen vinden. 2. De speelster gebruikte slechts tien minuten voor deze zetten. Dit betekent niet dat deze zonder hulp zijn gedaan - in tegendeel, waarom had zij meer dan dertig minuten over de eerste acht zwakke zetten gedaan? En met zelfs meer bedenktijd voor haar zetten in de andere partijen slecht spelen?! 3. De vraag waarom de speelster de hulp niet vanaf het begin van de partij heeft gebruikt is in het bijzonder grappig. Het eenvoudigste antwoord is, dat de hulp niet altijd op tijd komt. 4. Wat betreft het feit dat er geen 100% overeenstemming is met de eerste keuze van Rybka, heeft V. Bykov ook enkele varianten genoemd. Dit ver- andert niet de kern van de vragen die in het artikel zijn gesteld. Volgens u is het mogelijk dat een kind dat net heeft leren zwemmen plotseling begint te zwemmen met een snelheid van een deelnemer aan een wereldkampioen- schap? Of van iemand die net heeft leren muziek te spelen, begint te spelen als virtuoos? De rij aan voorbeelden kan zo verder gaan. En hoe is het met schaken? Natuurlijk, een zwakke speler kan één of twee high-class zetten spelen, die als bewijs kunnen dienen voor de mogelijkheid (indien hard wordt gewerkt) een hoog niveau te reiken, iets wat we Ayse Kesim graag toewensen. Maar een tweede categorie speler die plotseling twintig zetten in een partij op een meester niveau speelt zonder hulp? Onmogelijk. We hebben beroemde grootmeesters en trainers gevraagd de partij van Ayse Kesim tegen grootmeester Irina Turova te bestuderen en de andere partijen van de Turkse speelster. Geen van hen kon een normale verklaring geven van de gedaanteverandering die het meisje is ondergaan, behalve dan bijstand van buiten. Het zou aardig zijn een experiment uit te voeren: laat Ayse Kesim een aantal partijen spelen onder volledige controle van onafhankelijke deskundigen en van wie in ieder geval een van hen het niveau heeft van het spel dat zij toonde in dat deel van de partij tegen Irina Turova. En indien het weer voorkomt kan iemand een verklaring eisen van de heer Bykov. Het artikel van V. Bykov bevat een verzoek aan de FIDE en de Europese Schaakbond om maatregelen te nemen om te zorgen voor eerlijk spel in alle wedstrijden, inclusief harde maatregelen om deelnemers te controleren. Ik sluit me graag aan bij dit verzoek. Hoogachtend, A. Kentler 22. Katherine Neville, De Acht In 1988 heeft de Amerikaanse Katherine Neville een schaakthriller geschre- ven, 'The Eight'. In 2005 vertaald in het Nederlands, 'De Acht'. In dat boek komt een scène voor waarin een Amerikaanse schaker, Solarin, speelt tegen een Russische schaker, Fiske. Het is een belangrijk tweekamp dat de gehele schaakwereld volgt.  De schaakpartij tussen de twee spelers wordt onderbroken omdat Fiske zich niet goed voelt. Fiske gaat naar het toilet en Solarin volgt hem. Solarin ver- denkt Fiske van vals spelen. Omdat Solarin vreest dat het gesprek kan wor- den afgeluisterd, communiceert hij met Fiske door te schrijven op de spiegel van het toilet. Fiske vertelt dat de zender alleen kan ontvangen, niet zenden. En dan. 'Solarin opende de onderkant van zijn aansteker en haalde er een klein voorwerp met een scharnier uit. Toen hij het openvouwde bleek het een pincet te zijn. 'Ga op de grond liggen en leg je hoofd zo dat het niet bewegen kan, je linkeroor omhoog, naar mij toe. Geen plotselinge bewegingen - ik wil je trommelvlies niet kapotmaken.' Fiske deed wat hem opgedragen was. Hij leek bijna opgelucht dat hij zich aan Solarin kon overgeven en vroeg zich kennelijk niet af waarom een collega-grootmeester ervaring zou hebben in het verwijderen van geheime ontvangertjes. Solarin hurkte naast Fiske en boog zich over diens oor. Even later viste hij een klein dingetje op, dat hij in de pincet om en om draaide. Het was amper groter dan een speldenknop. 'Aha,' zei Solarin. 'Groter dan die van ons. En vertel nu eens, mijn beste Fiske, wie dat daar verstopt heeft? Wie zit hier achter?' Hij liet het ontvan- gertje in zijn hand vallen.' © 2008 Pieter de Groot |
 VORIGE | VOLGENDE |
| HET (VERMEEND) VALS SPELEN |
|
De artikelenreeks 'Het (vermeend) vals spelen met behulp van een computer' door Pieter de Groot. Deel 1 Deel 2 |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
