| DE VERWARRING ZAAIENDE PROMOTIEZET |
|
Of: wijziging van de FIDE-regels 1 juli 2005 (1) 1. Een schaakrechtdiagram Een schaakrechtdiagram, gecomponeerd door Stewart Reuben.  Wit aan zet en mat in één. Ziet u het? Let wel, het diagram bevat geen drukfout. Het is een lastige opgave. Het is dan ook een schaakrecht probleem. Bekijk het antwoord  Dit antwoord heeft te maken met een interpretatie van het FIDE-artikel, dat gaat over de promotie. Daar staat namelijk dat de pion vervangen moet worden door: een dame, toren, loper of paard van dezelfde kleur. Zij die de FIDE-Regels op strikt grammaticale wijze uitleggen menen dat het niet alleen mogelijk is een nieuw stuk in te zetten, maar ook een bestaand stuk. Niets weerhoudt een speler ervan een bestaand stuk in te zetten, zo menen zij. Kennelijk vond de regel- en reglementencommissie van de FIDE in 2004 dit niet de bedoeling. Daarom is de regel op 1 juli 2005 verduidelijkt. De vraag is of met deze wijziging de gevraagde duidelijkheid is gegeven. 2. De wijziging Artikel 3.7 van de FIDE-regels gaat over de zetmogelijkheden van de pion. Sub e gaat over de promotie. Dat subartikel luidt sinds 1 juli 2005: 'Als een pion de rij, het verst van zijn beginpositie verwijderd, bereikt, dan moet hij, als deel van dezelfde zet, worden vervangen door een nieuwe dame, toren, loper of paard van dezelfde kleur. De keuze van de speler is niet beperkt tot stukken die eerder zijn geslagen. Deze vervanging van een pion door een ander stuk wordt 'promotie' genoemd. Het nieuwe stuk functioneert onmiddellijk.' Tussen 'worden vervangen door' en 'dame, toren, loper of paard van dezelfde kleur' is op 1 juli 2005 ingevoegd het bijvoeglijk naamwoord: nieuwe. 3. Nog meer onduidelijkheden 'Nieuw' heeft in dit artikel de betekenis van: in een bepaalde hoedanigheid volgend op een of meer andere personen, zoals 'de nieuwe docent op school', 'een nieuw lid van een schaakvereniging', vergelijk Van Dale. Zo is 'een geslagen dame' uit een andere partij: een nieuwe dame. Maar lastiger wordt het indien het gaat om een eerder in hetzelfde spel geslagen dame. Is een schaker die na enkele maanden terugkomt op de vereniging een nieuw lid? Het is dan ook de vraag of het probleem sinds 1 juli 2005 is opgelost. Bovendien staat er alleen maar 'nieuwe dame', en niet: nieuwe toren, nieuwe loper, nieuw paard. Of: nieuwe dame, - toren, - loper, - paard. De wijziging slaat dus alleen op het inzetten van de dame en niet dat van de toren, loper of paard. Schaakrechtsgeleerden krijgen aan deze kwestie een fikse kluif. Want, moet in het schaakrecht diagram een strikt grammaticale- of een doelgerichte uitleg van artikel 3.7 onder e van de FIDE-regels toegepast worden? Zie voor een toelichting de schaakrechtsvraag van mei 2005. Lees verder Zij die de strikt grammaticale opvatting volgen zullen het schaakrecht diagram ook na 1 juli 2005 kunnen oplossen. Maar zij die een doelgerichte uitleg volgen zullen zeggen: 'Hallo, doe even normaal alstublieft.' Om Paul Gäbel te citeren: 'Men kan natuurlijk als scheidsrechter de interpretatie van een regel op de spits drijven en zich daadwerkelijk hardnekkig aan een strikt woordelijke betekenis houden. Maar wie is daarbij gebaat? (..) Dit heeft dan niets meer te maken met sportieve eerlijkheid. ('Man kann natürlich als Schiedsrichter die Auslegung einer Regel über- spitzen und sich tatsächlich stur an die genauen Wortlaut der Regel halten. Aber wem is denn damit gedient? (...) Dies hat dann mit sportlicher Fairne? nichts mehr zu tun,' tijdschrift 'Schach', Fachorgan des präsidiums der sektion Schach der Deutsche Democratische Republik, 1955, blz. 175.) 4. Regelgeving In 1974 schreef de Regelcommissie van de FIDE dat zij de afgelopen jaren min of meer overspoeld is door een groeiend aantal voorstellen voor wijziging van de regels. Zij 'signaleert dat er in die voorstellen een tendens is om meer en meer verbeteringen en details te brengen in de FIDE-regels. Er bestaat duidelijk de behoefte om meer en meer gedetailleerde aanwijzingen te krijgen 'hoe te handelen in een bepaalde zaak'. Dit mag dan gunstig zijn voor een bepaald type scheidsrechter, maar op hetzelfde moment is het een ernstig nadeel voor een ander, algemeen het beste, soort scheidsrechter. De gehele commissie is van mening dat de FIDE-regels zo kort en zo helder mogelijk moeten zijn. De commissie is ervan overtuigd dat kleine details overgelaten moeten worden aan het oordeel van de scheidsrechter.' Een soortgelijke passage komt ook voor in het huidige Voorwoord van de FIDE-regels. 5. De verwarring is groter Gelet op de doelgerichte uitleg is ook onder de oude FIDE-regels de promotiezet in de diagramstelling niet mogelijk. En er zijn misschien wel andere argumenten aan te dragen waarom die zet niet kan. De nieuwe wijziging is geen verbetering. Dan is het ook niet belangrijk of de laatste wijziging perfect is. Want dat is zij niet. Of dit degenen overtuigt die de strikt grammaticale uitleg volgen, weet ik niet. Vraag Welk probleem heeft de regelgever willen oplossen? Lees het antwoord 6. Een oude schaakrechtvraag Zukertort, 1842-1888, heeft vermoedelijk ook een schaakrecht diagram gemaakt. De vraag dateert in de tijd dat er nog geen FIDE-regels waren en 'de schaakregels' een andere omschrijving gaven van een promotie dan tegenwoordig. De omschrijving luidde toen: een pion kan tot elk stuk worden gepromoveerd, behalve een koning.  Wit aan zet en mat in één. Let wel, het diagram bevat weer geen drukfout. Om de vraag te kunnen oplossen moet u goed kijken van de oude definitie van promotie. Naar aanleiding van een vraag van Theo Heukels aan Gijssen, vergelijk de column van Gijssen van september 2002 'Rapids in Moscow', legde Wayne L. Rohright uit Amerika Gijssen een soortgelijke vraag voor, zie oktober 2002 'Playing with the Ratings'. Gijssen dacht dat het een grap was. Maar het was geen grap. Het is een echte oude schaakrechtsvraag. Bekijk het antwoord © 2005 Pieter de Groot |
 VORIGE | VOLGENDE |
| SCHAAKRECHTSVRAAG |
|
Schaakrechtsvraag van de maand mei 2005: Drie maal dezelfde stelling en de mogelijk- heid van rokade. Lees verder |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
 |
