| DE SOFIA-RULES |
 Een overzicht van paragrafen: 1. MTel Masters 2009 2. De hoofdscheidsrechter 3. Strikt de FIDE-regels naleven 4. Het verbod het schaakspel in diskrediet brengen 1 5. Het verbod het schaakspel in diskrediet brengen 2 6. De computerstoring 7. De Sofia-rules 8. Zijn de Sofia-rules in strijd met FIDE-regels? 9. Wijziging FIDE-regels 10. Mijn mening 11. Bij gelijk eindigen 12. De partij Carlsen - Topalov 1. MTel Masters 2009 In de Bulgaarse hoofdstad Sofia wordt van 13 tot 23 mei het vijfde super schaaktoernooi MTel Masters gehouden. Topalov won die in 2005, 2006 en 2007, Ivanchuk die in 2008. Shirov wint 2009. Dit jaar zijn de deelnemers: Veselin Topalov (2812, Bulgarije), Magnus Carlsen (2770, Noorwegen), Vassily Ivanchuk (2746, Oekra?ne), Alexei Shirov (2745, Spanje), Wang Yue (2738, China) en Lenier Dominguez Perez (2721, Cuba). Bedenktijd: 90 minuten voor 40 zetten plus één uur voor de rest. Er zijn drie functionarissen bij het directe spel betrokken. De hoofdscheids- rechter, Joaquin Espejo, komt uit Spanje, de plaatsvervangend hoofd- scheidsrechter, Panaqiotis Nikolopoulos, uit Griekenland en de deskundige die beoordeelt of een speler remise mag aanbieden is Zurab Azmaiparashvili uit Georgië. Grote, belangrijke toernooien worden feestelijk geopend. Het levert extra publiciteit op. Dat is in de eerste plaats in het belang voor het schaken. Het spel komt onder de aandacht van het publiek. En voorts is het in het belang voor het behouden van de sponsor of voor het verkrijgen van toekomstige sponsors. Omdat de bekende persoon een overvolle agenda heeft is het niet eenvoudig iemand bereid te vinden voor het verrichten van een openings- handeling. Indien iemand daartoe bereid is, moeten we hem of haar daar- voor erkentelijk zijn. Dan staat voor een deel die persoon met al zijn goede en kwade kanten ook centraal. In het belang van het schaakspel mag die persoon er een show van maken. Graag zelfs. De fotografen komen voor hem en niet voor een onbekend iemand. Zo wordt traditiegetrouw de eerste zet in het MTel Masters verricht door een hoogwaardigheidsbekleder. Dit jaar is dat de burgemeester van Sofia, Boy- ko Borisov. Borisov is een oud-leger generaal die bekend staat om zijn hu- mor. Echter, soms loopt het niet altijd zoals gepland. De burgemeester komt te laat. Carlsen en Topalov krijgen het verzoek op de gast te wachten. Volgens de organisatoren is hij door het drukke verkeer verlaat. Na tien minuten komt hij. Als de burgemeester binnenkomt lacht hij, groet iedereen en gaat direct naar het bord van Carlsen - Topalov. Hij heeft geen idee wat de eerste zet moet zijn van Carlsen. Hij begint met een gevoel voor humor: 'Toen ik jong was schaakte ik veel,' en hij zet 1. b3, waarop hij vervolgt 'maar we speel- den met een bijzondere regel die wit toestaat twee zetten in het begin te doen.' Daarop plaatst de burgemeester onmiddellijk de witte loper op b2.  De burgemeester vlak voor Lb2. De meneer met de blauwe stropdas is de hoofdscheidsrechter. Tegen de aanwezigen zegt hij: 'Ik heb een hinderlaag gelegd voor Topalov!' Op de foto schuin achter de hoofdscheidsrechter staat de lachende, Bulgaar Silvio Danailov, de toernooidirecteur en tevens manager van Topalov. Volgens Chessdom kijkt Carlsen beteuterd. Even later worden de stukken weer in de beginstelling opgesteld. En doet de burgemeester 1. d4.  De burgemeester speelt d4. Tussen de twee fotografen in de groene truien kijkt de plaatsvervangend hoofdscheidsrechter. Achter Carlsen staat Josef Vinatzer, de voorzitter van het organisatiecomité, tevens CEO, algemeen directeur, van Mobitel Vervolgens wendt de burgemeester zich tot de journalisten en vertelt hun dat hij een nieuw type schaak heeft uitgevonden. 'Het is een schaakspel waarin ik niet kan verliezen. Het moet in de sauna worden gespeeld. Ik speel het met vrienden: na een half uur worden ze moe waardoor ik altijd win.' 2. De hoofdscheidsrechter Ga er maar aanstaan als eenvoudige hoofdscheidsrechter. De heersende leer is namelijk dat een scheidsrechter altijd eigenmachtig moet ingrijpen wanneer iemand de FIDE-regels overtreedt. Mag de zet 1. b3 worden te- ruggenomen? Durft de scheidsrechter eigenmachtig de burgemeester van een stad met 1,2 miljoen inwoners op de vingers te tikken? Een man die door zijn positie behoort tot de top vijf van belangrijkste personen van Bulgarije. Door het hoofd van de hoofdscheidsrechter schieten de volgende artikelen: - 4, aanraken is zetten, loslaten is gezet - 1.1, om beurten zetten - 7.4, ongeoorloofde zet - 12.6, verbod de tegenstander te hinderen - 13.1, strikt de regels naleven - 12.1, het verbod het schaakspel in diskrediet te brengen. Wat had u gedaan? 3. Strikt de FIDE-regels naleven De eigenmachtig ingrijpende hoofdscheidsrechter: 'Neemt u mij niet kwalijk meneer de burgemeester. Ik moet namelijk op grond van artikel 13.1 van de FIDE-regels de regels strikt naleven. U vertegenwoordigt Carlsen. Daar- om wordt uw handeling toegerekend aan Carlsen. Op grond van artikel 4 van die regels geldt de regel 'gezet is gezet'. Daarom telt de eerste zet 1. b3. De tweede zet 1. Lb2 is in strijd met artikel 1 van de FIDE-regels, want de spelers moeten om de beurt zetten. Twee zetten achter elkaar is ongeoor- loofd. De tweede zet is dus of hinderen of een ongeoorloofde zet. Vandaar dat teruggegaan moet worden naar de plek van het ongeval, dat is de stelling na 1. b3. Op grond van artikel 12.6 in verband met 13.4 in verband met 7.4 onder b ken ik Topalov twee minuten extra bedenktijd toe. Ik beslis dat de partij wordt voorgezet met 1. b3.' Een hoofdscheidsrechter die zo handelt, veroorzaakt een rel. De scheids- rechter heeft van een mug een olifant gemaakt. Hij is ongeschikt om ooit weer scheidsrechter te zijn op een belangwekkend toernooi. En, bij de amateur-schakers moet hij uit de buurt blijven. 4. Het verbod het schaakspel in diskrediet brengen 1 Volgens grootmeester Donner moet een scheidsrechter zich niet met de partij bemoeien. Een scheidsrechter die het met die opvatting eens is heeft het van nature gemakkelijker. De scheidsrechter kent zijn plaats. Het is een feestelijke bijeenkomst, die een scheidsrechter niet moet bederven. Of de zet 1. b3 wel of niet mag worden teruggenomen, zal hem een zorg zijn zolang beide spelers geen probleem maken over 1. d4. Bovendien begrijpt hij dat er situaties zijn dat een scheidsrechter, zoals dat in internationale kringen heet, 'met mes en vork moet kunnen eten'. En deze situatie is daar een van. De situatie brengt met zich mee dat op dat moment andere waarden en normen gelden. De hoofdscheidsrechter speelt het feestelijke spel mee. Op grond van artikel 12.1 zet hij de FIDE-regels opzij. Dat doet hij om het schaakspel niet in diskrediet te brengen. De scheidsrechter hoort de burgemeester in zijn waarde te laten. Iedereen begrijpt dat de handeling niet serieus was bedoeld. Het was theater, zoals een huwelijk gesloten in een toneelstuk ook niet echt is.  Dominguez - Topalov, MTel 2009, 8ste ronde. De FIDE-president Kirsan Ilyumzhinov verricht de eerste zet. 5. Het verbod het schaakspel in diskrediet brengen 2 Zelfs met de FIDE-regels in de hand is Carlsen niet gebonden aan 1. b3. Dat heeft te maken met het leerstuk van het ontbreken van de wil. Ik heb daar een voorbeeld van gegeven in mijn artikel 'De ontspoorde wil bij een remiseaanbod', zie paragraaf 6. Lees verder  Het is gebruik dat op een bijzonder toernooi een belangrijk iemand de eerste zet doet. Voor het doen van die zet heeft Carlsen de burgemeester stilzwij- gend toestemming gegeven. De gedraging van de burgemeester wordt dus toegerekend aan Carlsen. En dan kan het gebeuren dat de handeling van de burgemeester niet overeenkomt met de wil van Carlsen. De vraag rijst of Carlsen is gebonden aan de zet die de burgemeester heeft gedaan. De hoofdregel luidt: Een man een man, een woord een woord. Op die regel mag de tegenstander op vertrouwen. De uitzondering luidt: De tegenstander mag vertrouwen op 1. b3, tenzij hij 'gelet op de gegeven omstandigheden redelijkerwijs' daar niet op mag vertrouwen. De hoofdregel is dus dat de zet 1. b3 van de burgemeester bindend is. De burgemeester heeft niet per ongeluk die pion aangeraakt, nee hij heeft dat zelfs opzettelijk gedaan. Echter, de uitzondering is van toepassing. Het is te gek om Carlsen te binden aan de zet die de burgemeester heeft gedaan. Kijk naar de eerste foto en zie de lachende Danailov. Die lach is anders dan die tijdens Dominguez - Topalov, 8e ronde. Met een klein beetje gezond verstand begrijpt een ieder dat de burgemeester een grap uithaalde. Topal- ov mag daarom niet vertrouwen op 1. b3. En dat doet hij ook niet. Hij maakt geen bezwaar tegen het wijzigen van de zet in 1. d4. Daarom is de uitzondering op de hoofdregel van toepassing. De uitzondering is een uitwerking van artikel 12.1, het verbod het schaakspel in diskrediet brengen. 6. De computerstoring Het computersysteem kan de tweede eerste zet '1. Lb2' niet verwerken. Het systeem gaat plat. De storing blijft ook nadat de partij in de beginstelling is gezet en wit '1. d4' doet. Het duurt een dag om het programma te herstellen. Daarom worden die dag de partijen niet live uitgezonden. De ongeoorloofde zet is dus niet alleen hinderen van de tegenstander, maar ook hinderen van tienduizenden schaakfans. Het is het leerstuk van oorzaak en gevolg. Als de burgemeester niet zo had gehandeld, hadden de fans de partijen die dag wel kunnen volgen. Echter, zo simpel ligt het niet. Het is erg knullig dat een softwareprogramma tegen zo'n fout niet is bestand. Daarom ligt de fout niet bij de burgemeester maar bij het computerprogramma. 7. De Sofia-rules In Sofia op dit toernooi is het allemaal begonnen. Remiseregels die afwijken van de FIDE-regels, de zgn. Sofia-rules. Deze luiden in 2009 als volgt. 'Tijdens de partij mogen de spelers niet met elkaar praten. In het verlengde hiervan mag een speler geen remiseaanbod direct richten tot zijn tegen- stander. Een remiseaanbod is slechts toegestaan door tussenkomst van de hoofdscheidsrechter. Het mag bovendien uitsluitend in de volgende drie gevallen: - driemaal dezelfde stelling - eeuwig schaak - en theoretische remise stellingen. De hoofdscheidsrechter is de enige autoriteit die het eindresultaat kan vast- stellen in deze gevallen. Bij het nemen van zijn besluit wordt hij gedurende het gehele toernooi bijgestaan door GM Zurab Azmaiparashvili, FIDE vice- president.' Zo is er voor Azmaiparashvili een baantje verzonnen. Op grond van zijn positie als vicepresident heeft hij namelijk recht op een bijzondere behan- deling. Als de gebruikelijke normen gelden voor de vicepresident van de FIDE ontvangt hij een toelage, ongeveer € 500 - € 750 per dag. Voorts ver- blijft hij in een junior suite van een eerste klas hotel. Alle voorzieningen voor eten en drinken komen voor rekening van de organisatie, zij het dat daar- voor een 'normbedrag' geldt. Tot slot staat voor hem een auto ter beschikking. Wit: Judit Polgar Zwart: Ruslan Ponomariov MTel Masters 2005 Gijssen, juli 2005, Arbitrating draws. 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. 0-0 Pxe4 5. d4 Pd6 6. Lxc6 dxc6 7. dxe5 Pf5 8. Dxd8+ Kxd8 9. Pc3 h6 10. h3 Pe7 11. Le3 Ld7 12. Tad1 Kc8 13. Td2 b6 14. Tfd1 Le6 15. Pd4 Pd5 16. Pxc6 Pxc3 17. Td8+ Kb7 18. bxc3 Ld6 19. Txh8 Txh8 20. exd6 Kxc6 21. dxc7 Kxc7 22. a3 Td8 23. Txd8 Kxd8.  Een speler roept de tussenkomst in van de hoofdscheidsrechter. Hij vraagt of hij remise mag aanbieden. De scheidsrechter wijst het verzoek af. Deze afwijzing heeft niets te maken met de stelling. De scheidsrechter wil het aanbod niet in behandeling nemen omdat Azmaiparashvili op dat moment afwezig is. De spelers spelen daarom maar verder tot bijna de dertigste zet. 24. g4 h5 25. gxh5 Lxh3 26. h6 gxh6 27. Lxh6 Lf5 28. Kf1 Lxc2 29. Ke2. ½ - ½.  Kennelijk mogen de spelers nu wel remise overeenkomen. 8. Zijn de Sofia-rules in strijd met FIDE-regels? De vraag rijst of uitslagen van de partijen gespeeld in MTel mee mogen tel- len voor de FIDE-rating. Op grond van artikel 2.1 van het FIDE ratingen- reglement wordt namelijk de rating van een speler verwerkt indien de partij is gespeeld volgens de FIDE-regels. Omdat in artikel 9 van de FIDE-regels is beschreven in welke gevallen remise kan worden geclaimd, lijken de Sofia-rules daarmee in strijd te zijn. Deze vraag stelt Eddy Fong uit Maleisië aan Gijssen, juli 2005, Arbitrating draws. Gijssen antwoordt dat hij het vreemd vindt dat de 50-zetten regel ontbreekt, en dat een nieuw element is opgenomen, eeuwig schaak. Een begrip dat niet voorkomt in de FIDE-regels. Danailov heeft Gijssen verteld dat hij heeft be- merkt dat toeschouwers houden van vechtschaak en altijd erg teleurgesteld zijn wanneer topspelers snel tot remise besluiten. Zodoende kwam Danailov op het idee om de Sofia rules te formuleren. Volgens Danailov vinden enkele FIDE-officials deze regels geen problemen. Danailov verduidelijkt dat hij het ontbreken van de 50-zetten regel pas vlak voor het begin van het toernooi (dat van 2005, PdG) heeft ontdekt, en dat het te laat was dit in het reglement te veranderen. Hij meent dat indien een speler op grond van die regel remise claimt, de scheidsrechter dat moet toekennen. Verder wist hij niet dat 'eeuwig schaak' niet in de FIDE-regels wordt genoemd, maar dat, in de praktijk, het dicht in de buurt komt van 'de driemaal dezelfde stelling'. Gijssen: 'De Sofia regels zijn in wezen niet zo revolutionair als zij lijken. Het enige nieuwe aan de regel is dat spelers niet tegen elkaar mogen spreken. Dit staat niet in de FIDE-regels, maar daar is ook niets op tegen. Ik kan me trouwens een partij op een Wereldkampioenschap herinneren waarin remise alleen kan worden aangeboden door tussenkomst van de scheidsrechter. Het enige punt is dat een remiseaanbod de goedkeurig vereist van de scheids- rechter en ik kan me bepaalde situaties bedenken waarin een remiseaanbod zou moeten worden geweigerd.' Volgt een voorbeeld op het Wereldcuptoer- nooi 1989 Rotterdam tussen Salov - Vaganian, aldus Gijssen, juli 2005, Arbitrating draws. Het antwoord is wel erg mager gemotiveerd. 9. Wijziging FIDE-regels Met ingang van 1 juli 2009 zijn de FIDE-regels gewijzigd. Artikel 9.1a luidt: 'In een toernooireglement kan omschreven worden dat spelers geen remise mogen overeenkomen binnen een bepaald aantal zetten, of (zelfs) helemaal niet, zonder toestemming van de arbiter.' Vanaf die datum zijn de Sofia-rules niet meer in strijd met de FIDE-regels. 10. Mijn mening De verwijzing naar 'enkele FIDE-functionarissen' in het antwoord van Gijssen verwijst natuurlijk naar Azmaiparashvili. De laatste krijgt een luizenbaantje, en is dus niet tegen de Sofia-rules. En omdat Gijssen nooit tegen de opvat- ting van een FIDE-functionaris ingaat, weigert hij te verklaren dat de Sofia-rules in strijd zijn met de FIDE-regels. Want die regels zijn natuurlijk wel in strijd met FIDE-regels zoals die golden tot 1 juli 2009. Denk bijvoorbeeld aan de partij Polgar - Ponomariov 2005. Indien de Sofia-rules niet golden, mocht remise worden aangeboden. De Sofia-rules zijn dus een inbreuk op de FIDE-regels. Echter, ook al zijn die regels in strijd met de FIDE-regels dan nog geeft dat niets. Artikel 2.1 van het FIDE-ratingreglement ziet niet op deze situaties. Ooit meegemaakt dat een uitslag op een toernooi niet meetelde omdat de organisatie afweek van de FIDE-regels? Want reken maar dat er ontelbaar veel toernooien zijn die wel meetellen voor de FIDE-rating, maar die in strijd met de FIDE-regels zijn georganiseerd. Al was het maar omdat de organi- satie veel te weinig scheidsrechters heeft ingezet. Als een Inspectie een onderzoek doet in de schaakwereld naar het strikte naleven van de FIDE-regels zou dat een dik zwartboek opleveren. En als men gaat onderzoeken of de interpretaties van Gijssen over de FIDE-regels worden nageleefd levert dat een driedubbel dik zwartboek op, want wereld- wijd worden zijn interpretaties massaal genegeerd. Zo zijn er talloos veel toernooien waar een vlag van een speler valt zonder dat een scheidsrechter in de buurt is. In Amerika moet men helemaal niets hebben van de FIDE-regels. En ook dit alles heeft geen gevolgen voor de FIDE-rating. Wat heeft men liever, FIDE-regels die op papier worden nageleefd, maar in de praktijk niet. Of, aangepaste FIDE-regels die wel worden nageleefd? Eens komt er een tijd dat iemand een klacht indient bij de FIDE. Hij of zij stelt dat de uitslagen op een toernooi niet mogen meetellen voor de nieuwe ratingen, omdat de toernooiorganisatie zich niet heeft gehouden aan het na- leven van de FIDE-regels. Stel, dat Ivanchuk, die op MTel 2009 als laatste eindigde en veel Elo-punten heeft verloren, bij de FIDE een klacht indient over het meetellen van de uitslagen van zijn partijen op dat toernooi voor zijn rating. Wat zou de FIDE beslissen? Ja, de FIDE ziet de bui hangen! Als ze daar aan begint, regent het klachten. Want, elke verliezer van een toernooi kan wel iets vinden dat in strijd was met de FIDE-regels. In Sofia zijn op zes schakers drie functionarissen bij de partij betrokken. Zo wordt het allemaal wel erg duur om een schaaktoernooi te organiseren. De bureaucratiekosten van een schaaktoernooi worden zo veel te hoog. Er is een industrie ontstaan van belanghebbenden die een graantje mee willen pikken op een schaaktoernooi. Nu moeten de organisatoren van een toptoernooi dat zelf weten, maar we moeten oppassen dat de amateur- schakers dat gedrag gaan overnemen. 11. Bij gelijk eindigen Tegenwoordig is het erg actueel wat er moet gebeuren bij gelijk eindigen. Het volgende heb ik niet vertaald, omdat ik niet begrijp wat er wordt bedoeld. The final standing of the players will be determined according to points. In case of sharing of places - the following criteria will be decisive for the tie-break:
12. De partij Carlsen - Topalov Of het voorval invloed heeft gehad op de concentratie van de spelers op de partij weet ik niet. Ik meen dat het tot de competenties van een topspeler behoort ook in dit soort situaties niet van slag te raken. Een topspeler heeft op zijn weg naar de top veel hindernissen meegemaakt. Met deze hoort hij om te kunnen gaan. Wit: Magnus Carlsen (2770) Zwart: Veselin Topalov (2812) Super Grootmeester MTel 2009 Sofia 13 mei 2009 Eerste ronde Zie gehele partij 1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. e3 Pd7 8. Ld3 dxc4 9. Lxc4 g6 10. 0-0 Lg7 11. e4 0-0 12. e5 De7 13. De2 b5 14. Ld3 Lb7 15. Le4 Tfd8 16. Tac1 Tab8 17. Tfd1 a6 18. h4 La8 19. Tc2 Tdc8 20. Tdc1 Df8 21. a4 c5 22. axb5 cxd4 23. Pxd4 Lxe4 24. Pxe4 Txc2 25. Txc2 axb5 26. Pc6 Tb6 27. f4 Da8 28. Pe7+ Kh7 29. h5 Ta6 30. hxg6+ fxg6 31. Tc7 Ta1+ 32. Kf2 Dd8 33. Dd3 Dxe7 34. Txd7 Dh4+ 35. Kf3 Dh5+ 36. Kg3 1 - 0.  © 2009 Pieter de Groot |
 VORIGE | VOLGENDE |
| GERELATEERD ARTIKEL |
|
Pieter de Groot: 'De ontspoorde wil bij een remiseaanbod' Lees verder |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
 |
