HOME     SCHAAKRECHT     SCHAAKRECHTSVRAGEN     VRAAG 01-05-2006
UITVLUGGEREN DEEL 1
Inleiding

De onderstaande zes gevallen gaan over een situatie waarin een speler in tijdnood is. Bij deze schaakrechtsvragen hoort het artikel uitvluggeren en hoogst ongelukkig. Volgens Stewart Reuben vinden scheidsrechters dit soort gevallen de moeilijkste in het schaakspel.
Uitvluggeren  
Hoogst ongelukkig  

Het is een misverstand te menen dat een speler niet mag proberen zijn tegenstander door de vlag te jagen. Natuurlijk mag dat! Sterker nog, dat gebeurt al vanaf de eerste zet. En is heel normaal.

Geen enkele speler heeft het recht zijn tegenstander te dwingen lang na te denken. Zo mag een speler een zet best vliegensvlug met een tegenzet beantwoorden. Ook dat is normaal.

Op alle geoorloofde manieren mag een speler het zijn tegenstander moeilijk maken. Het mag alleen niet in de gevallen genoemd in artikel 10.2, te weten:
a. de tegenstander doet geen poging de partij op een normale manier te winnen
b. het is niet mogelijk om de partij op een normale manier te winnen.

Indien een speler zich op dit artikel beroept moet volgens de commissie van beroep van de KNSB van 7 februari 2005 een scheidsrechter aangeven 'dat hij zijn beslissing op één van deze omstandigheden heeft gebaseerd'.
De scheidsrechter moet dus motiveren.


Ter illustratie

Eindspelsituatie 1:
koning + toren tegen koning + toren, wit is in tijdnood

'Tenzij er een directe manier is om te winnen in een eindspel koning en toren tegen een koning en een toren kan een speler remise claimen op grond van artikel 10.2. Er is geen enkele scheidsrechter die die claim zal afwijzen', aldus Gijssen, maart 2003, From New York to Moscow.


Eindspelsituatie 2:
koning + toren + twee pionnen tegen koning + toren + drie pionnen, zwart is in tijdnood

'De stelling voor wit is koning, toren en twee pionnen tegen zwart koning, toren en drie pionnen. Alle pionnen staan aan dezelfde kant. Wit heeft 15 minuten bedenktijd en zwart minder dan twee minuten. Zwart claimt remise en de scheidsrechter deelt mee dat zij verder moeten spelen. Hij legt de spelers uit dat hij wil zien hoe zij het spel vervolgen. Tot nu toe geen bijzonderheden. Het is niet de schuld van zwart dat hij weinig tijd heeft.

Ze spelen verder en zwart speelt goed maar zijn vlag valt in een stelling koning en toren tegen koning, toren en twee pionnen op de h- en g- lijn op de derde en vierde rij. Ik weet dat u van mening bent dat de scheidsrechter niet moet letten of het remise, winst of verlies is. Indien de scheidsrechter echt ziet dat zwart een goede partij speelt en sterker is en zwart geen risico's neemt om te winnen, moet hij de partij remise verklaren. Moet de scheidsrechter de partij remise verklaren of de partij voor zwart verloren verklaren?'

Gijssen antwoordt: 'De vraag is: heeft wit een poging gedaan de partij op een normale manier te winnen? Uit uw vraag maak ik op dat hij dat niet heeft gedaan. Als dat zo, is het erg duidelijk. Hij moet ermee akkoord gaan dat de partij remise is,' Gijssen, juli 2003, I would like to propose a draw, but where is my opponent?


top  

DE VRAGEN

Hieronder staan veel vragen. De systematiek van die vragen is steeds dezelfde.


I.   Eerste geval van een toreneindspel

Kasparov - Kramnik
Londen, Braingames Wereldkampioenschap 12 oktober 2000, derde partij
Stelling na 50. ... Txh4


Kramnik biedt remise aan, dat Kasparov geïrriteerd afwijst.
De partij vervolgt als volgt: 51. Tf3 Th5 52. Kf2 Tg5 53. Tf8 Ke5. Hierna biedt Kasparov remise aan, dat Kramnik aanneemt.

Stel nu, dat op de 50e zet na de afwijzing van het remiseaanbod Kramnik op grond van artikel 10.2 de klokken stilzet, vervolgens de tussenkomst inroept van de scheidsrechter en tot slot emise claimt. Kramnik heeft op dat mo-
ment zestig seconden bedenktijd.

De betrokken scheidsrechter heeft een Elo-rating van ongeveer 1700. Stel dat de scheidsrechter zijn beslissing uitstelt, en dat er daarna nog tien zetten worden gedaan voordat de vlag van Kramnik valt. Kasparov claimt winst in verband met het vallen van de vlag. Kramnik claimt remise op grond van artikel 10.2.

Vraag 1

Wat had de scheidsrechter moeten beslissen op de 50e zet?

Vraag 2

Had de scheidsrechter Kasparov twee minuten extra bedenktijd moeten toekennen?

Vraag 3

Hoe luidt de beslissing na de vlagval (motiveren)?

Vraag 4

Hoe komt de scheidsrechter tot een bruikbare eindbeslissing?


top  


II.   Tweede geval van een toreneindspel

Essent Schaaktoernooi Hoogeveen, 18 oktober 2004
Jonkman - Lahaye, vierde ronde




Peter Doggers: 'Lahaye had nog zo'n 10 seconden op de klok en Jonkman ongeveer 15. Wit had waarschijnlijk gewonnen gestaan maar maakte al een tijdje geen progressie meer. Natuurlijk besloot arbiter Hartoch tot 'doorspelen'.

Vervolgens werden na een aantal doelloze zetten de lopers geruild en ging zwart, die een aantal malen verzuimde zijn toren op de zesde rij te offeren voor pat, als eerste door zijn vlag.

Hartoch was gedecideerd: 'Gezien de eindfase beslis ik tot remise. En er is geen beroep mogelijk tegen artikel 10.2. Schluss.' Laten we aannemen dat het verslag van Peter Doggers een juiste weergave is.

Vraag 5

Wat had de scheidsrechter moeten beslissen toen zijn tussenkomst werd ingeroepen?

Vraag 6

Had de scheidsrechter Jonkman twee minuten extra bedenktijd moeten toekennen?

Vraag 7

Hoe komt de scheidsrechter tot een bruikbare eindbeslissing?

Vraag 8

Is overigens de beslissing van Hartoch in overeenstemming met de motiveringseisen die de commissie van beroep van de KNSB aan die beslissing stelt?


top  


III.   Derde geval van een toreneindspel

De Pion uit Roosendaal - De Kentering uit Rosmalen
NBSB 5 november 2005




Wit aan zet. Wit heeft iets meer dan één minuut bedenktijd, zwart nog een half uur. Wit claimt remise op grond van artikel 10.2. Het bijzondere is dat wit zelf de scheidsrechter is. Hij honoreert zijn claim.

De competitieleider van de NBSB beslist op 13 november 2005: 'Remise claimen met nog minder dan twee minuten op de klok mag. Maar ik vind dat het niet kan dat diegene die remise claimt, zijn eigen claim behandelt en toewijst. Hier maakt de speler gebruik van zijn machtspositie als wedstrijdleider. Er is hier dus behoorlijk gezondigd tegen artikel 26 van het Competitiereglement.

Artikel 26.
2. De wedstrijdleider neemt bij voorkeur niet aan de wedstrijd deel. Indien hij wel aan de wedstrijd deelneemt, prevaleren zijn plichten als wedstrijd-
leider boven zijn plichten als speler.

Hier had dus een plaatsvervangend wedstrijdleider moeten worden aange-
steld. Met andere woorden (volgt wijziging uitslag in verlies voor wit),' aldus de competitieleider.

Vraag 9

Wat had de scheidsrechter moeten beslissen toen hij zijn eigen tussenkomst inriep?

Vraag 10

Stel, dat de scheidsrechter zijn beslissing had uitgesteld, had hij dan zijn tegenstander twee minuten extra bedenktijd moeten toekennen?

Vraag 11

Hoe luidt de beslissing na de vlagval?

Vraag 12

Waar haalt de scheidsrechter een plaatsvervangend scheidsrechter van-
daan?

Vraag 13

Hoe had ook zonder een plaatsvervangend scheidsrechter de scheidsrechter een bruikbare beslissing kunnen geven?

Vraag 14

Is bezwaar mogelijk tegen de beslissing van de scheidsrechter?

Vraag 15

Kan een competitieleider een uitslag wijzigen die een scheidsrechter heeft gegeven op grond van artikel 10.2?


top  


IV.   Vierde geval. Het optreden van de scheidsrechter.

Onder de druk van de omstandigheden geeft de witspeler materiaal weg en komt in een potremise stelling terecht: koning plus toren tegen koning plus toren plus paard, met veilige koningstelling midden op het bord.

In beider tijdnood probeert zwart wit door zijn vlag te jagen. De stelling is en blijft remise en zwart maakt geen vorderingen. Met één minuut resterende bedenktijd claimt wit remise. De scheidsrechter reageert op deze claim met een weids armgebaar en het uitspreken van welgeteld één woord: 'continue'.

Daarop zet zwart onmiddellijk de klok van wit weer aan. Wit interpreteert de opmerking van de scheidsrechter als een afwijzing van de claim en speelt onder hoge tijdsdruk zeer gehaast verder waarbij hij blundert. Wit geeft op. Vervolgens blijkt dat de scheidsrechter van plan was geweest zijn beslissing over de claim bekend te maken na het vallen van de vlag van wit. Dat mo-
ment is echter door die blunder niet meer aangebroken.

Commentaar op een website: 'De waarlijk lachwekkende situatie is: als wit geen zet meer had gedaan en zijn vlag had laten vallen, had de scheids-
rechter in redelijkheid geen andere beslissing kunnen nemen dan de remi-
seclaim toewijzen. Nu wit wel zetten heeft gedaan waardoor het pleit is beslecht vóór het vallen van de vlag, verliest hij door opgave.'

'Door het feit dat de scheidsrechter mijns inziens volstrekt onduidelijk is geweest in zijn uitlating, is wit gedupeerd. Of de reglementenkenners dit ook vinden, is voor mij de vraag, maar mijn rechtvaardigheidsgevoel zegt mij dat hier onrecht is geschied. Over het doorspelen van zwart zeg ik hier verder maar niets meer ...'.

Vraag 16

Wat had de scheidsrechter moeten zeggen?

Vraag 17

Mag de scheidsrechter uitleggen aan de beide spelers waar hij bij de voortzetting van de partij op gaat letten?

Vraag 18

Mag zwart de klok van wit weer in beweging brengen?

Vraag 19

Is het sportief dat de zwartspeler verder wilde spelen?


top  


V.   Vijfde geval. De speler kan winnen, speelt echter niet op winst maar op het vallen van de vlag van de tegenstander.

OSBO, derde klasse A, 2005-2006
Laatste ronde, alle partijen in die klasse worden gespeeld op Urk

Bijzonderheid: bij winst of remise van de volgende partij is het team van wit kampioen. Het commentaar is van Richard Brouwer.




Een situatie waarbij wit mat in één dreigt. De wit speler heeft 1 minuut en 50 seconden bedenktijd, de zwart speler heeft 5 minuten. 65. d7 Dd4+ 66. Kb3 Dd5+ 67. Kb4.




Hier kan zwart spelen voor winst zie variant. 67. ... Dd4+ (67. ... Dxa5+ 68. Kxa5 Kxc7) 68. Kb3 Dd5+ 69. Kb4 Dd2+.




Weer een kans voor zwart (69. ... Dxa5+ 70. Kxa5 Kxc7) 70. Kb3 Dd1+.

De vraag is: Kan wit nu de klokken stil zetten en remise eisen doordat zwart overduidelijk niet voor de winst gaat, maar de witspeler door de klok jaagt met schaak?

Op dit moment had ook zwart minder dan twee minuten op de klok. 71. Kb4 Db1+ 72. Kc5 Dc1+.




73. Kd6 Dd1+ 74. Kc6. En de vlag van wit valt. Zwart heeft nog 1 minuut en 37 seconden bedenktijd. Uitslag: 0 - 1.

'Deze partij was 'een heftige match', die wit verloor wegens tijdsoverschrijding. Nadien zeiden er enkelen dat wit het recht had de klokken stil te zetten en remise te eisen, omdat zwart zijn tegenstander door de tijd wil jagen. De vraag is of dit zo is. Het bijzondere is dat zwart mogelijkheden heeft voor winst maar het niet doet!' aldus Richard Brouwer.

Vraag 20

Wanneer had de witspeler de tussenkomst moeten inroepen om remise te claimen?

Vraag 21

Wat had de scheidsrechter dan moeten beslissen?

Vraag 22

Had de scheidsrechter de zwartspeler twee minuten extra bedenktijd moeten toekennen?

Vraag 23

Hoe luidt de beslissing na de vlagval?

Vraag 24

Hoe had de scheidsrechter een bruikbare beslissing kunnen geven?


top  


VI.   Zesde geval.

Harmen Jonkman in Galway, 14 oktober 2005:
'Er werd een rap speeltempo gehanteerd met anderhalf uur voor de hele partij en in de eindspelen was het meestal gewoon vluggeren. De uitein-
delijke winnaar, de Pool Socko, speelde een tijdnoodduel tegen een jonge Engelse IM en had een kwal meer tegen een pion.'

'Tegenstander heeft bijna geen tijd meer en claimt remise. De arbiter laat doorspelen en de jonge Engelsman gaat door de vlag en protesteert. De stelling is inderdaad remise, maar er is nog enig spel mogelijk. Socko zegt 'ik wil niet op tijd winnen' en omdat hij nog spel heeft biedt hij de jongeman vijf minuten extra aan. Iedereen gaat akkoord en Socko wint het eindspel strak op stelling.'

Vraag 25

Mag dit zomaar? Moet een scheidsrechter ingrijpen?



Geef uw mening

Uw reacties - indien u dat aangeeft geanonimiseerd - worden zoveel mo-
gelijk verwerkt in een artikel dat in juni op deze pagina wordt geplaatst.
Neem de uitdaging aan! Stuur uw oplossing vóór 31-05-2006 aan de auteur.
mailPieter de Groot

Reacties op deze schaakrechtsvragen kunt u ook plaatsen op het forum van de HSB.
HSB forum  


Dien een vraag in

Heeft u een scheidsrechterlijke kwestie die u wilt zien als schaakrechtsvraag van de maand, mail deze naar Pieter de Groot.
mailPieter de Groot


© 2006  Pieter de Groot

top  

vorig artikel schaakrechtVORIGE | VOLGENDEvolgend artikel schaakrecht
ANTWOORD
Hier komt medio juni 2006 het artikel van Pieter de Groot, waarin uw reacties zijn ver-
werkt.


UITVLUGGEREN
Bij deze schaakrechts-
vraag hoort een uitge-
breid artikel van Pieter de Groot: 'Uitvluggeren'

Lees verder  


HOOGST ONGELUKKIG
Bij deze schaakrechts-
vraag hoort het artikel van Pieter de Groot: 'Hoogst ongelukkig'

Lees verder  

WILT U REAGEREN?
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtsvraag zeer op prijs. Neem de uitdaging aan. Let op! Iedereen kan meedoen.

mailPieter de Groot

schaakrechtrubriek Geurt Gijssen op ChessCafe.com