| DE MONDKAP EN HINDEREN |
|
In verband met de heersende Mexicaanse griep draagt op 10 en 11 novem- ber 2009 Ivanchuk een mondkap tijdens zijn partijen tegen Carlsen en Mo- rozevitch. In NRC Handelsblad vraagt Hans Ree zich af of dit hinderen is van de tegenstander. Over die vraag gaat dit artikel. Moet een scheidsrechter eigenmachtig ingrijpen? Is het dragen van een mondkap hinderen van de tegenstander? 1. De mondkap in Nanjing 2009 2. De Mexicaanse griep in de Oekraïne 3. De mondkap van Ivanchuk 4. De mondkappen op de Wereld Cup 2009 5. Hinderen 1. De mondkap in Nanjing 2009 In Nanjing, China, is van 27 september tot 10 oktober het FIDE Women Grand Prix gehouden. Uit het verslag van FM Geoffrey Borg op ChessBase van 8 oktober 2009: 'Vandaag hadden we een ander nieuwtje, hoewel niet in een schaakpartij. Om 2.00 uur 's nachts voelde WGM Munguntuul uit Mongolië zich niet lekker en vroeg in het hotel naar een dokter. Ze kreeg de diagnose waterpokken, en onmiddellijk werd de hoofdscheidsrechter Ignatius Leong ingelicht. Na een lange discussie en na raadpleging met organisatoren, spelers en scheidsrechter werd overeen gekomen dat Munguntuul zou worden afge- zonderd in een speciale kamer. De organisatoren hadden die kamer in re- cord tempo voor haar ingericht. Alle andere spelers gingen sportief akkoord dat zij geen bezwaar hadden om tegen haar onder deze voorwaarden te spelen. Zodoende begon om 15.05 uur de partij tussen Munguntuul en Zaho Xue onder grote belangstelling van de media. Voor deze keer hadden de journalisten geen belangstelling voor de rest!' aldus Borg. Wit: Munguntuul Batkhuyag (2418) Zwart: Zhao Xue (2542) FIDE Women Grand Prix Nanjing Nanjing, China 7 oktober 2009 Negende ronde Na 67 zetten remise  Batkhuyag Munguntuul met mondkap en chirurgische handschoenen  2. De Mexicaanse griep in de Oekraïne In maart 2009 wordt in Mexico een nieuwe griep gesignaleerd. In Nederland wordt die de Mexicaanse griep genoemd, in vele andere landen de varkens- griep. Op 11 juni 2009 verklaart de Wereldgezondheidsorganisatie dat het uitbreken van die griep een pandemie is. De Oekraïense overheid adviseert in oktober/november 2009 haar inwoners mondkapjes te dragen. Voor een aantal weken zijn alle scholen, universitei- ten, theaters, sportgelegenheden gesloten. Alle openbare bijeenkomsten en bijeenkomsten waar veel mensen aan deelnemen zijn verboden. Apotheken zijn door hun voorraad mondkapjes heen. Burgers worden aangeraden zelf mondkapjes te maken. Met Tsjernobyl in hun achterhoofd zijn de mensen ook angstiger voor zaken die niet met het blote oog zijn waar te nemen. De Westerse en Amerikaanse media noemen deze maatregel het hoogtepunt van de varkensgriep hysterie.  Oekraïne, oktober/november 2009. Sommige reizigers dragen een mandkap om zich te beschermen. Een beroepsschaker is geen werknemer of een ambtenaar. Als hij ziek is, heeft hij geen inkomen. Een situatie die de meeste mensen in Nederland sinds enkele tientallen jaar niet of nauwelijks meer kennen. Maar beroepsschakers weten dat zij bij ziekte op zichzelf zijn aangewezen. Een beroepsschaker weet dat als hij zich niet lekker voelt de kansen op het toernooi verminderen, en dat hij dus niets verdient, of bij een knock-out toernooi spoedig naar huis kan gaan. Zo voelt een schaker een grote eigen verantwoordelijkheid op zijn gezondheid te letten. Dan wordt een speler ook voorzichtiger. 3. De mondkap van Ivanchuk De griep treft ook de schaakwereld. Het eerste signaal doet zich voor in Moskou. Van 4 november tot 19 november wordt daar het Tal Memorial gehouden. Als eerste geeft Ivanchuk een signaal af. Hij verschijnt in de vijfde ronde tegen Carlsen met een mondkap. Nu had Carlsen op een persbijeenkomst verklaard dat hij zich de afgelopen dagen wat ziekjes had gevoeld. Wit: Vassili Ivanchuk, Oekraïne (2739) Zwart: Magnus Carlsen, Noorwegen (2801) Moskou, 10 november 2009 Tal Memorial Vijfde ronde Bekijk de video  Nu gaat het niet om de partij, maar om een gedraging van Ivanchuk. Hij verschijnt met een witte mondkap. De videoclip op 'youtube' laat dat zien. Carlsen begint te lachen als hij Ivanchuk ziet binnenkomen. Ivanchuk geeft Carlsen een hand. Hij zal wel moeten. Indien hij dat niet doet geeft de scheidsrechter hem een reglementaire nul. Op zo´n moment worden scheidsrechters zenuwachtig. Een goede scheids- rechter anticipeert op mogelijke geschillen. In gedachten bereidt hij alvast een mogelijke beslissing voor. Is de kap hinderen? Moet een scheidsrechter eigenmachtig ingrijpen om de kap weg te nemen? Wat, als Carlsen de tus- senkomst inroept van de scheidsrechter en vraagt of Ivanchuk zijn kap wil afdoen? Per slot van rekening zitten de vermeende virussen ook al op de hand van Ivanchuk die de hand van Carlsen heeft geschud. En trouwens, op de schaakstukken zitten die bacillen ook al. Wat moet de scheidsrechter beslissen?  Op de persconferentie wordt Ivanchuk een vraag gesteld over zijn mondkap, of hij bang was het virus te krijgen van Carlsen. Ivanchuk antwoordt: 'Nou, ja ... Ze vertelden mij dat Aronian ziek werd nadat hij tegen Carlsen had gespeeld. . Dus besloot ik ... In ieder geval.' Ook in de zesde ronde draagt Ivanchuk zijn mondkap in zijn partij tegen Morozevitch. En ook schudt hij diens hand. 4. De mondkappen op de Wereld Cup 2009 Chanty-Mansiejsk ligt ongeveer 2250 km ten oosten van Moskou. Van 20 november tot 15 december 2009 wordt daar het knock-out toernooi om de Wereld Cup 2009 gehouden.  Ligging Chanty-Mansiejsk  22 november 2009, Ruslan Ponomariov met een mondkap  En ook een scheidsrechter draagt er eentje 5. Hinderen In NRC Handelsblad van 14 november 2009 schrijft Hans Ree over de mond- kap van Ivanchuk: 'Het was een raar gezicht en je vraagt je af of zoiets wel mag. Wordt de te- genstander er niet op een ongeoorloofde manier door afgeleid? Pal Benkö droeg een keer een zonnebril om te ontkomen aan de hypnoti- sche bril van Michail Tal en Boris Spassky ging nog verder door tijdens een partij in een kandidatenmatch tegen Victor Korchnoi een duikersbril te dra- gen, als wapen in de psychologische oorlogvoering. Dat werd toegelaten, maar er zijn grenzen,' aldus Ree. De grens ligt daar waar geoorloofd gedrag overgaat in hinderen, en dus on- geoorloofd gedrag wordt. In de FIDE-regels komt het Nederlandse begrip hinderen tweemaal voor, terwijl in de Engelse versie twee verschillende ter- men worden gebruikt, namelijk 'to annoy' en 'to disturb'. Dit verschil moet een scheidsrechter goed in de gaten houden. De toets is namelijk een an- dere. Zie ook mijn artikel 'Hinderen'. Lees verder Ad het eigenmachtig ingrijpen Het eerste geval betreft artikel 13.2. Dat artikel richt zich niet tot de spelers maar tot de scheidsrechter. Dat artikel luidt: 'De arbiter moet zodanig optreden dat de wedstrijd optimaal verloopt. Hij moet ervoor zorgen dat er goede speelomstandigheden worden gehand- haafd en dat de spelers niet worden gehinderd. Hij moet toezien op het verloop van het toernooi.' Hiervoor geldt de betekenis: to disturb (lastig vallen, belemmeren). De scheidsrechter, en niet de organisator, is onder meer belast met het handhaven van de orde en rust in de speelzaal. Op grond van dit artikel moet een scheidsrechter het algemeen belang dienen. De FIDE heeft daar de scheidsrechter mee belast, niet de organisator. Vandaar dat het een taak is waarbij de scheidsrechter zo nodig eigenmachtig moet ingrijpen. Dan gaat het om het behartigen van het belang van alle of een aantal spelers. En niet om het belang van één individuele speler. Indien een speler het andere spelers moeilijk maakt zich te concentreren op hun spel is het algemeen belang in het geding. Dan moet de scheidsrechter eigenmachtig onderzoeken wat er aan de hand is, en zo nodig de hinder wegnemen. In dit geval draagt Ivanchuk de mondkap op een moment waarop de We- reldgezondheidsorganisatie heeft vastgesteld dat er een pandemie heerst. En dat de Oekraïense overheid haar inwoners, onder wie dus ook Ivanchuk, adviseert een mondkap te dragen. Voorts dat Carlsen heeft verklaard dat hij zich de afgelopen tijd ziekjes heeft gevoeld. Tot slot kunnen andere scha- kers dan Carlsen geen last hebben van de kap van Ivanchuk. Ze hoeven namelijk tijdens hun partij niet naar Ivanchuk te kijken. Nu de kap van Ivanchuk andere spelers niet kan belemmeren in hun spel, de kap bovendien in dit geval functioneel is, is het terecht dat de hoofd- scheidsrechter niet eigenmachtig ingrijpt. Ad het ingrijpen op verzoek De eerste volzin van artikel 12.6 richt zich tot de spelers: 'Het is verboden de tegenstander, op welke wijze dan ook, af te leiden of te hinderen.' Deze zin verwijst naar het hinderen in een individueel geval. Het Engelse begrip 'to annoy' ziet ook meer op de relatie tussen twee mensen. Het gaat dan om: ergeren, prikkelen, irriteren. In het algemeen speelt dan een rol de opzet van de betrokkene om de ander te ergeren. In dit geval stelt een scheidsrechter zich passief op, en doet pas wat wanneer zijn tussenkomst wordt ingeroepen. De toets is dat een individuele schaker hinder heeft van het gedrag van een speler. Dan gaat het om de vraag naar het afwegen van individuele belangen: het belang van Carlsen (de kap van Ivanchuk ergert mij, irriteert mij, waardoor ik last krijg in mijn spel) of dat van Ivanchuk (ik draag een kap omdat ik niet ziek wil worden)? Naast de argumenten die zijn gegeven bij het eigenmachtig ingrijpen, is voorts van belang de afwezigheid van opzet bij Ivanchuk. Uit niets blijkt dat Ivanchuk de opzet heeft zijn tegenstander te willen hinderen, sterker nog wellicht heeft hij zelf meer last van de kap (hoe kan hij drinken tijdens de partij?). Een scheidsrechter moet uiterst voorzichtig zijn bij gezondheidskwesties. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Wat gebeurt er indien de scheidsrechter beslist dat Ivanchuk de mondkap moet afnemen, en Ivanchuk vervolgens binnen enkele dagen ziek wordt? Kan Ivanchuk de scheidsrechter aansprakelijk stellen voor de gevolgen? Nu Ivanchuk niet de opzet heeft om Carlsen te irriteren, te ergeren, te hinderen, hij bovendien een gerechtvaardigd gezondheidsargument heeft, weegt het belang van Ivanchuk zwaarder dan de hinder die Carlsen zegt te ondervinden. De scheidsrechter wijst het verzoek van Carlsen om de kap van Ivanchuk af te laten nemen, af. De scheidsrechter voegt er aan toe dat Carlsen tegen deze beslissing beroep kan aantekenen bij de commissie van beroep die bestaat uit schakers die deelnemen aan het toernooi. (Ik heb wel eens vaker geschreven dat ik het onjuist vind andere schakers te belasten met het vellen van een oordeel. Zo komen zij in een ongemakkelijke positie terecht, zij horen geen oordeel te geven over een collega, en het gaat ten koste van de concentratie op hun eigen spel.) Tot slot om de gedachten te bepalen. Stel twee omstanders voeren fluiste- rend een gesprek. De scheidsrechter vindt dat dit gesprek geen hinderen is (al was het maar omdat andere omstanders wel eens veel luider hebben gefluisterd), en grijpt niet eigenmachtig in door hen te vragen hiermee te stoppen. Echter, een speler roept de tussenkomst in van de scheidsrechter en vraagt hem of hij de omstanders wil vragen te stoppen met dat akelige gefluister. Wat zou u beslissen als u de scheidsrechter was? © 2010 Pieter de Groot |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
