| GEEF MIJ DE FEITEN, DAN GEEF IK U HET RECHT |
|
'Wat wij als de werkelijkheid beschouwen, zijn alleen maar teksten, en wat wij als teksten beschouwen, alleen maar interpretaties. Van werkelijkheid en teksten resteert alleen wat wij ervan maken,' Bernhard Schlink. Een overzicht van paragrafen: 1. Geef mij de feiten, dan geef ik u het recht 2. Remise op Halloween 2000 3. Ivanov - Beaumont 2009 4. Het verslag van de hoofdscheidsrechter 5. De verklaring van een ooggetuige 6. Geen remiseovereenkomst 7. Formeel geen driemaal dezelfde stelling 8. De remiseverklaring 9. De formele regels 10. Het verbod het schaakspel in diskrediet te brengen 11. Erkenning 1. Geef mij de feiten, dan geef ik u het recht Feiten zijn belangrijk in het recht. Ze zijn als de schaakstukken op een schaakbord. Verplaats één stuk en het verloop van de partij verandert. Wit: een speler van Zuckertort Zwart: een speler van Unitas KNSB-competitie, 26 september 2009  In deze stelling doet zwart 22. ... Dd6? Wit doet een zet en zwart kan opgeven. (23. Ph6+ indien 23. ... gxh6 dan 24. Dh8 mat; indien 23. Kh8 dan 23. ... Pxf7+ en de dame gaat verloren). Stel nu dat de pion niet op f7, maar op f6 had gestaan. Dan was de voort- zetting anders geweest. Eén kleine wijziging in de stelling, en de voortzet- ting is ingrijpend anders. Feiten zijn ook belangrijk bij het voetballen. Op 18 november 2009 spelen Frankrijk en Ierland een wedstrijd. Door een handsbal van Thierry Henry maakt Frankrijk een doelpunt. Indien de scheidsrechter de handsbal had gezien had hij het doelpunt afgekeurd. Maar, hij had het feit niet gezien, en keurt het doelpunt goed. Frankrijk gaat daardoor naar het WK.  De handsbal van Thierry Henry (Foto AFP) De ophef over dit vals spel gaat zo hoog dat in beide parlementen erover uitvoerig wordt gediscussieerd. Tijdens de Europese top in Brussel op 19 november biedt de Franse president Sarkozy de Ierse premier Cowen zijn excuses aan. Verder onthoudt hij zich in de pers van commentaar: 'Vraag me niet op de stoel van de scheidsrechter plaats te nemen, of op die van de voetbalautoriteiten. Laat me daarbuiten,' aldus de president. Een scheidsrechter bij het schaken is als een slaapwandelaar. Hij kan niet alle borden in de gaten houden. Vele scheidsrechters lezen dan ook tijdens een wedstrijd een boek. De kans dat de scheidsrechter de feiten bij een geschil niet heeft gezien is dan ook groot. Kortom, als er een probleem is moet de scheidsrechter de feiten verzame- len, hij moet vragen wat er is gebeurd. Zonodig moet de scheidsrechter doorvragen. En dan is een scheidsrechter net een schaker. Geef een schaker de stelling en hij geeft u de voortzetting. Geef een scheidsrechter de feiten, geeft hij u het recht. Zoals een schaker in de 'post mortem' lang kan analyseren hoe de partij had moeten worden gespeeld, zo kunnen mensen lang discussiëren over een scheidsrechterlijke beslissing door de feiten een beetje te veran- deren. Daarom geldt voor de scheidsrechter de spreuk: 'Geef mij de feiten, dan geef ik u het recht.' Vandaar dat scheidsrechters de meeste tijd besteden aan het vaststellen van de feiten. En dat is al lastig genoeg. Als de feiten vaststaan is het niet meer zo moeilijk om het recht toe te passen. Overigens, indien iemand de feiten verandert om op die manier een passen- de beslissing te krijgen, is hij niet integer. Het is een doodzonde indien een scheidsrechter de feiten verzwijgt, of verdraait. Hij is te vergelijken met een schaker die stiekem een schaakstuk verplaatst. Hierna behandel ik de zaak Ivanov - Beaumont. Er bestaat in die zaak fei- telijke onduidelijkheid wat er is gebeurd. De toernooidirecteur gaat van andere feiten uit, dan de hoofdscheidsrechter. De hoofdscheidsrechter weer van andere dan de commissie van beroep. En die commissie weer van andere dan de lezers op een forum. Zo gaat dat nu eenmaal. Om de achterliggende gedachte van die zaak te begrijpen eerst een korte illustratie van driemaal dezelfde stelling aan de hand van het oude schaak- recht. Zie ook: 'Een middernachtelijke jeugdschaakpartij' Lees verder  2. Remise op Halloween 2000 Wit: Vladimir Kramnik (2770) Zwart: Garry Kasparov (2849) Braingames Wereldkampioenschap Londen, 31 oktober 2000 Veertiende ronde Evgeny Bareev & Ilya Levitov, From London to Elista, blz. 150 e.v. Halloween is op 31 oktober. Dat is de dag van geesten, spoken en heksen. En wanneer het ook om middernacht volle maan is, komen de vampiers tot leven. Toch wordt er die dag gewoon geschaakt. Hoewel bekend is dat Rus- sen en schakers erg bijgelovig zijn.  Happy Halloween! 1. Pf3 Pf6 2. c4 b6 3. g3 c5 4. Lg2 Lb7 5. 0-0 g6 6. Pc3 Lg7 7. d4 cxd4 8. Dxd4 d6 9. Td1 Pbd7 10. Le3 Tc8 11. Tac1 0-0 12. Dh4 a6 13. Pe1 Lxg2 14. Pxg2 Te8 15. b3 Dc7 16. Lg5 Db7 17. Pe3 b5 18. Ped5 bxc4 19. bxc4 h5 20. Df4 Dc6 21. Lxf6 Pxf6 22. Pxf6+ Lxf6 23. Pd5 Lb2 24. Tb1 Lg7 25. Dg5 Kf8 26. Tdc1 e6 27. Pf6 Ted8 28. h4 Da8 29. c5 Txc5 30. Txc5 Lxf6 31. Dxf6 dxc5 32. Kh2 Kg8 33. Tb6 Te8 34. Df3 Dxf3 35. exf3 Tc8 36. Txa6 c4 37. Td6 c3 38. Td1 Ta8 39. Tc1 Txa2 40. Txc3 Txf2+ 41. Kg1 Ta2 42. Tc7 Kf8 43. Tb7 Ke8 44. Tb8+ Ke7 45. Tb7+ Kf6 46. Kf1 e5 47. Tb6+ Kf5 48. Tb7 Ke6 49. Tb6+ Kf5 50. Tb7 f6 51. Tg7 g5 52. hxg5 fxg5 53. Tg8 g4 54. Tf8+ (eerste maal)  54. ... Ke6 55. Te8+ Kf5 56. Tf8+ (tweede maal) Kg6 57. Tg8+ Kf5. (Nu is wit aan zet. Indien wit 58. Tf8+ doet, verschijnt deze stelling voor de derde maal op het bord. Echter, na de 57ste zet van zwart begint Kramnik te praten tegen Kasparov.) Kramnik: 'Onmiddellijk na deze zet (57. ... Kf5, PdeG) had ik een grappig gesprek met Kasparov. Ik vertelde hem dat voor de derde maal dezelfde stelling op het bord zal verschijnen. Hij antwoordde tamelijk vreemd: 'Misschien, misschien ...'. Hij was duidelijk niet zichzelf, zijn reactie kwam traag. Ik riep de tussenkomst in van de scheidsrechter en vertelde hem: 'Driemaal dezelfde stelling, komt u hier alstublieft.' De scheidsrechter kwam tussen- beide en Kasparov ging onmiddellijk akkoord. Daarna zei ik tegen Kasparov: 'Je had naar een ander veld kunnen gaan met je koning, je had kunnen spelen ... 55. Kd5 in plaats van 55. ... Kf5.' Hij zegt: 'Waar staat mijn koning? Op e6?' Ik zeg: 'Ja, op e6.' Hij zegt: 'Ah, nou, misschien ... ja, ik had dat kunnen doen.' Het was duidelijk dat hij vol- komen stuk zat, hij was vreselijk moe. Hij had niet nog een partij kunnen spelen. Vier of vijf uur spelen was genoeg voor hem, en dan ging het lampje bij hem uit,' aldus Kramnik. Stel, u bent op dat moment scheidsrechter. Kramnik roept uw tussenkomst in. Kasparov die nog confuus is, reageert niet. Wat doet u, hoe pakt u het aan? Bedenk dat de FIDE-regels gelden zoals die luiden op Halloween 2000. Bekijk het antwoord Kramnik en Kasparov kwamen remise overeen, zodat de scheidsrechter niet hoefde te beslissen. 3. Ivanov - Beaumont 2009 Het Lexus of Blackburn Victorian Kampioenschap 2009 is een kampioen- schap waar twaalf spelers aan meedoen met een sterkte tussen ACF-rating 1956 en 2245. Er is ook wat wordt genoemd een reservetoernooi. Daaraan doen tien spelers mee variërend van geen rating tot ACF 1904. De organisatie bestaat uit: Toernooidirecteur: Leonid Sandler (ACF-rating 2240) Hoofdscheidsrechter: Gary Bekker Commissie van beroep: Malcolm Pyke (ACF 2065), David Hacche (ACF 2061) en IM James Morris. De volgende partij heeft in Australië tot honderd reacties geleid op twee forums. Wit: Nikola Ivanov (ACF 1428) Zwart: David Beaumont (ACF 1828) Victorian Kampioenschap Reservetoernooi Melbourne, 10 oktober 2009 Eerste ronde 1. e4 c5 2. Pc3 Pc6 3. Pf3 Pf6 4. d3 d5 5. Be2 d4 6. Pb1 e5 7. Pbd2 le7 8. 0-0 0-0 9. Pc4 Dc7 10. Lg5 Pe8 11. Dc1 f6 12. Lh4 Le6 13. Pfd2 g5 14. Lg3 b5 15. Pa3 Tb8 16. b3 a6 17. Pf3 h6 18. Pb1 Td8 19. Pbd2 Pd6 20. h3 Tf7 21. Ph2 Th7 22. Lh5 c4 23. Pdf3 Pb7 24. Pg4 Pc5 25. Td1 Kg7 26. Tb1 Lf7 27. Lxf7 Kxf7 28. h4 h5 29. Pgh2 g4 30. Pe1 Pb4 31. Ta1 cxd3 32. cxd3 Tc8 33. Dd2 a5 34. Tdc1 Lf8 35. De2 Lh6 36. Tcb1 Pe6 37. a3 Pc2 38. Ta2 Pxe1 39. Dxe1 Dc3 40. Dd1 Tg7 41. Pf1 Kg6 42. Kh2 Lf4 43. f3 Kh6 44. Kh1 gxf3 45. Dxf3 Tcg8 46. Le1 Dc5 47. g3 Le3 48. Lxa5 Tg6 49. Lb4 Db6 50. Ld2 Lxd2 51. Txd2 Pc5 52. Dd1 De6 53. Kh2 Tg4 54. Tc2 Pxb3 55. Tc7 Pc5 56. Dc1+ Kg6 57. Txc5 Txg3 58. Pxg3 Dg4 59. Pf5 De2+ (eerste maal dat deze stelling op het bord komt)  60. Kh1 Df3+ 61. Kh2 De2+ (tweede maal) 62. Kh3 Dg4+ 63. Kh2 De2+ (derde maal). Wit aan zet zegt: 'Remise'. De klok loopt gewoon door. 4. Het verslag van de hoofdscheidsrechter Uit het verslag van de hoofdscheidsrechter: 'In de stelling na 63. ... De2+ claimde Nikola Ivanov mondeling 'remise' (en volgde daarbij niet de juiste procedure). De toernooidirecteur Leonid Sandler aanvaardde deze remise, zette de klokken stil en nam de klokken mee. Daarna begonnen Nikola en Ivanov en anderen te analyseren. Hun commentaar was dat wit verplicht is de stelling te herhalen omdat 64. Kg3 verliest. Nikola verplaatste zijn koning naar die stelling om de gevolgen daarvan te onderzoeken. Daarop verklaarde David Beaumont dat de juiste procedure voor het claimen van remise niet was gevolgd en dat de zet 64. Kg3?? moet worden uitgevoerd waarna het spel verder gaat. Als hoofd- scheidsrechter ben ik het daar niet mee eens en verklaar de partij remise. De commissie van beroep verklaart het beroep van David Beaumont ge- grond en bepaalt dat de partij moet worden voortgezet vanuit de stelling waarin op onjuiste wijze remise is geclaimd. Indien de partij niet wordt voortgezet is de uitslag remise. De commissie van beroep is het er mee eens dat Nikola Ivanov niet ver- plicht is een zet te doen die tijdens de analyse is gedaan nadat de klokken zijn stilgezet en deze zijn weggehaald. De spelers zullen worden gevraagd om de partij na de stelling 63. ... De2+ op dinsdag te hervatten of anders remise te aanvaarden. De hoofdscheidsrechter, Gary Bekker' 5. De verklaring van een ooggetuige Uit de verklaring van een ooggetuige: 'Ik keek naar de partij Ivanov - Beaumont voordat het incident van de remi- seclaim zich voordeed. Toen de zet 63. ... De2 werd gespeeld, zei Nikola slechts 'Remise' waarop het duidelijk was dat Nikola de partij als beëindigd beschouwde. Hij wachtte niet af tot zijn tegenstander David zijn claim had aanvaard, of om enige toelichting had gevraagd. Nikola had een aanbod of een claim gedaan, en begon daarna onmiddellijk te analyseren. Op dat moment (minder dan 30 seconden nadat Nikola het woord 'Remise' had gesproken) pakte Leonid Sandler de klok op, zette deze stil, vertrok en nam deze mee om deze op te bergen met andere schaakstukken die die dag waren gebruikt. Op dat moment vroeg David naar de aard van de gevolgde procedure. Ik denk dat in deze zaak - hoewel het misschien pedant mag klinken - door alleen maar te zeggen 'remise' er eerder een remiseaanbod is gedaan dan een remiseclaim. Het gaat er niet om of de claim geldig is, het kwam ge- woon niet over als een claim. Ik heb het zelf gezien.' (...) 'Ik geloof niet dat voor het reservekampioenschap Leonid Sandler kan wor- den beschouwd als een scheidsrechter of als een assistent scheidsrechter. Daar komt bij dat als het echt een duidelijke remiseclaim was wegens driemaal dezelfde stelling hij in ieder geval het notatieformulier had moeten controleren. Dit schijnt in dit soort gevallen belangrijk te zijn, ook al is het erg duidelijk dat geen van beide partijen voordeel kan krijgen. Als ik een scheidsrechter was geweest zou ik geen claim honoreren zonder het notatieformulier te raadplegen. Als ik een omstander op zo'n toernooi was geweest, en bijvoorbeeld niet de scheidsrechter of assistent scheids- rechter, zou ik de bijstand inroepen van een bevoegde functionaris.' 6. Geen remiseovereenkomst De eerste variant is dat Ivanov een remiseaanbod heeft gedaan. Echter, er is pas sprake van remiseovereenkomst indien Beaumont dat aanbod heeft aanvaard. Daargelaten of Ivanov een remiseaanbod heeft gedaan, zeker is dat zwart dat aanbod niet heeft aanvaard. De partij is in ieder geval niet beëindigd door een remiseovereenkomst. 7. Formeel geen driemaal dezelfde stelling De tweede variant van de feiten is dat Ivanov remise heeft geclaimd wegens driemaal dezelfde stelling. In het verslag van de hoofdscheidsrechter staat dat Ivanov niet de juiste procedure heeft gevolgd. Ik denk dat hij - en ook de commissie van beroep - daarbij verwijzen naar het feit dat Ivanov de klokken niet heeft stilgezet. Voor hen heeft dat verzuim geen gevolgen voor de geldigheid van de remi- seclaim. Op 1 juli 2009 is artikel 9.5 van de FIDE-regels op voorstel van Stewart Reu- ben gewijzigd. In dat artikel is 'dan zet hij onmiddellijk beide klokken stil' gewijzigd in: dan mag hij beide klokken stilzetten. Een dwingend rechtelijke verplichting is dus gewijzigd in een facultatieve mogelijkheid. In 2007 had ik Reuben al geattendeerd op het bureaucratische voorschrift, en heb gepleit voor wijziging van de FIDE-regels. De eerste volzin van artikel 9.5 luidt tegenwoordig: 9.5 Als een speler remise claimt op grond van artikel 9.2 of 9.3, dan mag hij beide klokken stilzetten (zie artikel 6.12b). Hij mag zijn claim niet intrekken. Schematisch overzicht van de wijziging
Remise wegens driemaal dezelfde stelling moet worden ingeroepen. De remise ontstaat niet van rechtswege, zoals bij mat en pat. Indien iemand niet claimt kan een stelling wel tientallen keren op het bord komen zonder dat de partij wordt beëindigd. Zo zie ik bijvoorbeeld bij de jeugd wel eens dat kinderen voortdurend dezelfde zetten blijven spelen. Ze hebben geen idee hoe de partij nu verder moet. Vaak kijken ze ook onzeker, zelfs een beetje bang. Dan grijp ik eigenmachtig in, en vertel dat ze op deze manier met de partij wel de hele avond kunnen blijven schaken. Ik stel voor de partij te beëindigen met als uitslag remise. Dat vinden ze altijd goed. Mijn beslissing komt voor hen als een bevrijding. De speler moet dus een beroep doen op de remiseregel. Voordat de scheidsrechter beslist wijst hij Beaumont erop dat een remiseclaim ook een remiseaanbod is. Indien Beaumont het daarmee eens is, is de partij beëin- digd op grond van artikel 9.1 sub 3. Is hij het daar niet mee eens, is sprake van een claim. Dat wil zeggen de ene speler stelt dat het remise is, terwijl de andere dat ontkent. In dat geval moet de scheidsrechter het verlossende woord spreken. En in dit geval zal de scheidsrechter uiteraard de claim toewijzen. Echter, Ivanov heeft de tussenkomst niet ingeroepen van de scheidsrechter. Nu Beaumont de remiseclaim ontkent, mag Ivanov niet voor eigen rechter spelen. Ivanov mag niet verklaren wat rechtens is. Dat is bij een remise- claim de taak van de scheidsrechter. Kortom, de partij is niet remise vanwege driemaal dezelfde stelling. Dat vond ook de commissie van beroep. 8. De remiseverklaring De derde variant is dat de uitlating van Ivanov slechts een opmerking, een verklaring, is. Het is een constatering. De uitlating is een claim noch een aanbod. De constatering had moeten worden gevolgd door een rechtshan- deling, namelijk een remiseaanbod of een remiseclaim wegens driemaal dezelfde stelling. De constatering kan niet de geldende FIDE-regels van aanbod en driemaal dezelfde stelling opzij zetten. Kortom, ook de constatering leidt niet tot een uitslag dat de partij remise is. 9. De formele regels De commissie van beroep oordeelde dat de partij niet was beëindigd. De commissie vervolgt: zij is het er mee eens dat Ivanov niet verplicht is een zet te doen die tijdens de analyse is gedaan nadat de klokken zijn stilgezet en deze zijn weggehaald. Deze toevoeging van de commissie staat op gespannen voet met de over- weging daaraan voorgaand. Het is van tweeën een, of de partij is beëindigd wegens remise, of de partij is niet beëindigd. Als de partij niet is beëindigd, geldt de regel 'aanraken is zetten', vergelijk artikel 4.3. Indien de feiten zijn dat in de post-game analysis Ivanov als eerste de zet 64. Kg3? heeft gedaan, moet hij die zet ook doen. Echter, dat voelt niet lekker aan. Dat blijkt ook wel uit de reacties op de forums. Op forums is er niemand die verdedigt dat Ivanov die zet moet doen. Men is eerder veront- waardigd over het gedrag van Beaumont. Er moet dus iets anders aan de hand zijn. 10. Het verbod het schaakspel in diskrediet te brengen Op het moment waarop de partij remise wordt wegens driemaal dezelfde stelling begint Kramnik te praten tegen Kasparov. En dat doet ook Ivanov tegen Beaumont. Zij die in de partij zitten, maar wellicht ook de omstanders, begrijpen dat de partij is afgelopen wegens remise. Inhoudelijk hebben ze gelijk, maar for- meel niet. Formeel heeft Beaumont gelijk. Regels zijn regels hè? Echter, ook Beaumont gaat niet vrijuit. Ook hij begreep dat de partij remise was. De volgende factoren beginnen dan een rol te spelen: - Inhoudelijk gezien is de partij remise wegens driemaal dezelfde stelling - Ivanov begint te praten - Ivanov begint te analyseren - Omstanders beginnen te analyseren - De toernooidirecteur haalt de klok weg - Beaumont protesteert niet tegen deze gang van zaken - Er wordt een blunderzet op het bord gedaan om te zien wat er gebeurt. Beaumont protesteert niet. Hij zegt niet: 'Wacht eens even, de partij is nog aan de gang. Willen jullie je mond houden? Toernooidirecteur, kom terug met die klok.' Nee, hij doet niets. Pas wanneer in het kader van een analyse na afloop een domme zet op het bord wordt gedaan, eist hij zijn recht op van aanraken is zetten. Dat nu is te laat. Het honoreren van de claim van Beaumont is te gek voor woorden. Het is het uitmelken van de FIDE-regels. Dit is onaanvaardbaar. Als iets te gek voor woorden is, komt artikel 12.1 om de hoek: het verbod het schaakspel in diskrediet te brengen. Dat artikel is een soort hardheids- clausule. Het is wat juristen noemen de Haarlemmerolie van het schaak- recht. In dit geval gaat het om wat heet de beperkende werking van de redelijk- heid en billijkheid. Het is gelet op alle omstandigheden van het geval onaan- vaardbaar naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid dat Beaumont zich beroept op het strikt formeel naleven van de remiseclaim of -regel. En daar- door op het uitvoeren van de blunderzet. Vandaar dat op grond van artikel 12.1 de partij is beëindigd wegens remise. 11. Erkenning Het beslechten van conflicten en geschillen wordt in de schaakwereld onder- schat. In alle soorten geschillen die er bestaan gaat het om 'erkenning'. Dat is een heel menselijke eigenschap. Dit is wetenschappelijk onderzocht. En bevestigd is dat er 'behoefte bestaat aan medeleven en excuses van degene die de regel heeft overtreden'. Als deze behoefte in het proces voldoende aandacht krijgt, dan zijn partijen vaak beter in staat om onderlinge geschilpunten te regelen. Het negeren of schenden van deze psychologische belangen daarentegen leidt juist tot het vergroten en 'opkloppen' van eisen. De spelers en de schaakwereld als geheel zijn dus gebaat bij het voorko- men, beperken en op bevredigende wijze afhandelen van geschillen. Van- daar dat de FIDE en de KNSB deze ontwikkeling op het terrein van het ter- rein van het schaakrecht met overtuiging moeten steunen. Dit vereist een andere houding van scheidsrechters. Een goed voorbeeld is de zaak Ivanov - Beaumont. De reactie had moeten zijn: 'Beaumont, formeel heb je gelijk. Ivanov had zich beter moeten gedra- gen. Maar, als we letten op alle omstandigheden van het geval is ook jouw eigen gedrag niet zonder krtiek. Door niet te reageren heb je de indruk bij Ivanov, de omstanders en de toernooidirecteur gewekt dat je hebt aanvaard dat de partij is beëindigd door remise. Je claim dat het geen remise is, is het uitmelken van de FIDE-regels. Het is gezeur. Het inwilligen van je claim brengt het schaakspel in diskrediet.' © 2010 Pieter de Groot |
 VORIGE | VOLGENDE |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
