| DE DODE STELLING |
|
Inleiding De dode stelling wordt in de FIDE-regels in twee artikelen beschreven. Zie hierna onder punt 1. Onder punt 2. worden de gebruikelijke voorbeelden daarvan gegeven. Onder punt 3. worden de blokkades getoond. In punt 4. wordt de vraag opgeworpen of remise van rechtswege optreedt of na ontdekking ervan. Tot slot wordt onder punt 5. aangegeven dat één van de twee regels over de dode stelling beter kan vervallen. 1. De dode stelling In twee artikelen heeft de regelgever de dode stelling beschreven. Artikel 5.2 onder b: 'De partij is remise als een stelling is ontstaan waarin geen van beide spelers de koning van zijn tegenstander mat kan zetten met een reeks reglementaire zetten. Men zegt dat de partij in 'een dode stelling' eindigt. Dit beëindigt de partij onmiddellijk, vooropgesteld dat de zet waarmee de dode stelling werd bereikt, reglementair was.' Artikel 9.6: 'De partij is remise als een stelling is bereikt waarin mat niet mogelijk is door welke reeks reglementaire zetten dan ook, zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel. Dit beëindigt de partij onmiddellijk.' Na 1 juli 2005 treedt in de laatste volzin een overbodige toevoeging in werking. De laatste volzin komt dan te luiden als volgt: 'This immediately ends the game, provided that the move producing this position was legal'. Ook heeft de regelgever een half dode stelling beschreven, zie artikel 6.10, laatste volzin: 'Als de stelling echter zodanig is dat de tegenstander de koning van de speler nooit mat kan zetten, door welke reeks reglementaire zetten dan ook (zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel), dan is de partij remise.' De dode stelling moet goed onderscheiden worden van die van de half dode stelling. de dode stelling (5.2.b en 9.6): - dood voor beide spelers. half dode stelling (tweede volzin 6.10): - stelling is alleen dood voor tegenstander; - zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel. Een dode stelling is: een stelling waarin geen van beide spelers de koning van zijn tegenstander mat kan zetten met een reeks reglementaire zetten. In de omschrijving van artikel 5.2 onder b ontbreekt de passage 'zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel' die wel voorkomt in de laatste volzin van artikel 6.10 en artikel 9.6. Zie het artikel 'De half dode stelling', remise zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel. De passage 'zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel' heeft bij een dode stelling geen betekenis. Hierna wordt de dode stelling behandeld. In een afzonderlijk artikel 'de half dode stelling' wordt de half dode stelling behandeld: zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel. 2. Gebruikelijke voorbeelden van een dode stelling De volgende gevallen zijn dode stellingen. Het lukt niemand een matstelling te construeren: 1. Koning tegen Koning 2. Koning + Paard tegen Koning 3. Koning + Loper tegen Koning 4. Koning + Loper tegen Koning + Loper van dezelfde kleur N.b.: a. Een stelling Koning + twee Paarden tegen Koning is geen dode stelling, omdat mat mogelijk is, zie 'half dode stelling', onder 4.1. b. Een stelling Koning + Loper tegen Koning + Loper van ongelijke kleur is geen dode stelling. Mat is namelijk mogelijk, zie 'half dode stelling', onder 4.9. 3. Ondoordringbare stelling, blokkades a. Het bergpatroon.  N.b.: indien wit Lc1 of zwart Lc8, of aanwezigheid paarden dan geen dode stelling. b. Dode stelling (naam componist mij onbekend).  Voortzetting: 1. La4+ Kxa4 2. b3+ Kb5 3. c4+ Kc6 4. d5+ Kd7 5. e6+ Kxd8 6. f5. En hier is dan de dode stelling. Rick Zegveld mailde mij op 6 juni 2005 dat dit een geval is van 'nepdood'. De stelling is niet dood. Hij geeft aan dat het vervolg is: 6. ... Td7 7. exd7 e5 8. Kc2 e4 9. Kc1 e3 10. Kb1 e2 11. Ka1 e1=T#. c. Het horizontale patroon.  d. Eerst dode stelling later pat (naam componist mij onbekend).  Voortzetting: 1. Pgxf6+ Dxf6+ (indien 1. ... exf6 2. Pe7 mat) 2. Pxf6+ exf6. Daar is ie dan weer de dode stelling. e. De ondoordringbare stelling. Tim Krabbé, Schaakcuriosa, blz. 68 e.v. noemt een dode stelling een ondoordringbare stelling. Hij laat één compositie zien en drie (fragmenten) van gespeelde partijen die zo geëindigd zijn. 4. Remise van rechtswege of na ontdekking Rijst de vraag of de remise van rechtswege intreedt of dat het pas remise is nadat de spelers hebben begrepen dat het zo is. En als het dat laatste is, of remise met terugwerkende kracht heeft plaatsgevonden naar het moment waarop de dode stelling is ontstaan. Bijvoorbeeld, iemand slaat in tijdnood de toren van de tegenstander, laat daarna zijn eigen dame slaan, waarna de tegenstander de winst claimt wegens het vallen van de vlag. De speler kijkt niet meer naar zijn bord waar een dode stelling staat. En vergeet direct remise te claimen. Een tijd later ontdekt hij dit wel. Het antwoord op deze kwestie wordt bij een ander onderwerp behandeld. 5. Twee samenvoegen tot één Tot slot. Het maakt niet uit of het nu gaat om een stelling in de zin van artikel 5.2 onder b, of om die van artikel 9.6. Daarom kunnen de artikelen 5.2 onder b en 9.6 zonder problemen worden samengevoegd tot één artikel 5.2 onder b. Artikel 9.6 kan geschrapt worden. De overbodige passage in 9.6 'zelfs bij het slechtst mogelijke tegenspel' heeft geen nut. Deze passage schept verwarring met artikel 6.10 tweede volzin. Hoe minder artikelen hoe leesbaarder, begrijpelijker en overzichtelijker de FIDE-regels worden. © 2005 Pieter de Groot |
 VORIGE | VOLGENDE |
| REACTIE ROOSENDAAL |
|
De reactie van Eric Roosendaal op het artikel 'De dode stel- ling'. Lees verder  |
| HALF DODE STELLING |
|
Artikel 'De half dode stelling' door Pieter de Groot. Lees verder |
| UITVLUGGEREN |
|
Artikel 'Uitvluggeren' door Pieter de Groot en de reactie van Eric Roosendaal hierop. Lees verder |
| SCHAAKRECHTSVRAAG |
|
Schaakrechtsvraag van de maand februari 2005: De uitvlugger-regel op het New York Open van 2000. Lees verder Schaakrechtsvraag van de maand maart 2005. Lees verder |
|
WILT U REAGEREN? |
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen. Pieter de Groot |
