HOME     SCHAAKVARIA     PIETER DE GROOT
DE LUDO SCHACORUM. DE HEILIGE GRAAL VAN DE SCHAAKWERELD.
Aandacht voor een actuele gebeurtenis.

1. Luco Pacioli

Vorig jaar is het verloren gewaande schaakboek 'De Ludo Schacorum' uit 1500 gevonden, geschreven door Luco Pacioli. The Guardian heeft op 26 februari 2008 de primeur om de ontdekking wereldkundig te maken.
Lees verder  




Luco Bartholomeo de Pacioli (Toscane 1445 - Rome 1514 of 1517) is een Italiaanse wiskundige en een Franciscaner broeder. En een schaker.
Hij staat bekend als de vader van het boekhouden. Van hem is de leus dat geen enkele boekhouder mag gaan slapen voordat debet en credit in even-
wicht zijn. Pacioli heeft een aantal beroemde boeken geschreven over wis-
kunde en over de Gulden Snede, zie paragraaf 3. In 1497 gaat hij naar Milaan waar hij Leonardo da Vinci ontmoet.



Schilderij van Luca Pacioli door Jacopo de' Barbari, 1495


Da Vinci is een genie: architect, uitvinder, filosoof, sterrenkundige, natuur-
kundige, scheikundige, beeldhouwer, schilder, schrijver en componist. En, bekend als schilder van de Mona Lisa en het Laatste avondmaal. Pacioli werkt een aantal jaren samen met Da Vinci.


top  


2. De Ludo Schacorum

Paciolo heeft omstreeks 1500 'De Ludo Schacorum' (Het Schaakspel) ge-
schreven, ook wel Schifanoia genoemd. Het is een handgeschreven schaak-
boek. Het boek werd verloren gewaand. Omdat in andere boeken naar 'De Ludo Schacorum' werd verwezen, waren geleerden op de hoogte van het bestaan ervan. De schaakwereld wist dat het bestond, maar niemand had het gezien. Het boek leek wel de Heilige Graal van het schaken.

Het bijzondere aan 'De Ludo Schacorum' is dat het het eerste schaakboek is met de moderne schaakregels. Voor 1475 gingen de schaakstukken nog traag. Zie 'de opkomst van de soevereine president in de schaakwereld'.
Lees verder  

Vorig jaar is het boek bij toeval ontdekt in een bibliotheek van 22.000 werken van wijlen graaf Guglielmo Coronini. Het boek heeft 48 bladzijden en bevat vele diagrammen met schaak thema's. Met mat in een aantal zetten.
Grote afbeelding uit het boek  

In het boek komt de volgende opgave voor.




Of, in een hedendaags diagram.




Zwart aan zet.

Bekijk het antwoord  


top  


3. De Gulden Snede

Franco Rocco heeft meer dan een jaar 'De Ludo Schacorum' onderzocht. Hij verklaart: 'Ik heb ook ontdekt dat de verhouding van de stukken, en in het bijzonder de pionnen, overeenkomt met de Gulden Snede (een wiskundige verhouding 1: 1.618), waarvoor Leonardo da Vinci en Pacioli belangstelling hadden.'

In de bestseller 'De Da Vinci Code' legt Dan Brown uit wat de Gulden Snede is. 'Het getal phi, uit te spreken als 'fie' is 1,618. Planten, dieren en zelfs mensen hebben in hun afmetingen bepaalde verhoudingen, die met een griezelige precisie gelijk zijn aan phi staat tot 1.

De alomtegenwoordigheid van phi in de natuur, gaat het toeval duidelijk te boven, en dus veronderstelde men in de oudheid dat het getal phi door de Schepper van het heelal moest zijn voorbeschikt. De vroegste geleerden noemden een komma zes-een-acht de 'sectio divina' of goddelijke verhou-
ding.' 'Meet de afstand van je kruin tot de vloer. Deel die door de afstand van je navel tot de vloer,' aldus Dan Brown , blz. 92 e.v.
Meer voorbeelden  




Leonardo da Vinci heeft de illustraties gemaakt voor Pacioli's boek dat over de Gulden Snede gaat 'De Divina Proportione'. Daarom denken sommigen dat Da Vinci ook de diagrammen in 'De Ludo Schacorum' heeft getekend. Echter, Raymond Keene in the Times van 10 maart meent dat Da Vinci al-leen het ontwerp van de schaakstukken in dat boek kan hebben gemaakt. De tekening met de verklaring van de schaakstukken is namelijk van hoge kwaliteit en zouden door Da Vinci kunnen zijn getekend, terwijl in vergelij-
king daarmee de diagrammen van een andere kwaliteit zijn, aldus Keene.
Zie het artikel  

Sommige geleerden menen dat Leonardo da Vinci het symbool voor de dame heeft ontleend aan het ontwerp van een fontein dat voorkomt in zijn Atlantische Code. Maar ook dit overtuigt Keene niet: het symbool van de fontein werd in die tijd voor meer zaken gebruikt.


top  


4. Isabella d'Este

Wanneer in 1499 de Fransen Milaan binnen vallen vluchten Da Vinci en Pacioli naar Manuta. Daar genieten zij de bescherming van de markiezin Isabelle d'Este, een enthousiast schaker.

Zij is 'the First lady van de Renaissance'. Zij biedt kunstenaars en uitvinders de gelegenheid hun kwaliteiten tot ontwikkeling te laten komen. 'De Ludo Schacorum' is aan haar en haar echtgenoot opgedragen.



Isabelle d'Este



© 2008  Pieter de Groot

top