HOME     SCHAAKRECHT     PIETER DE GROOT
HET DGT-GEBOD. DEEL 1
In de film 'Leatherheads' dicteert de acteur George Clooney als journalist: 'The Duluth Bulldogs lost against the Toledo Bullets in a dirty game of pro-
fessional football, where a new dangerous element is creeping in: rules'.

Met ingang van het seizoen 2009-2010 geldt in de KNSB-competitie het ge-
bod dat als met een digitale klok wordt gespeeld de FIDE die moet hebben goedgekeurd. Indien met een niet-goedgekeurde klok wordt gespeeld is de scheidsrechter dwingend rechtelijk verplicht het thuisspelende team een reglementaire nul te geven.

Het opvallende is dat de FIDE geen enkele klok heeft goedgekeurd. In dit artikel motiveer ik dit. De scheidsrechterscommissie die de regel heeft voor-
gesteld had zich ook druk moeten maken over de gevolgen van haar voor-
stel. Door dat niet te doen, is het gevolg dat de competitie 2009-2010 met analoge klokken moet worden gespeeld. Totdat de bondsraad het dwaze gebod heeft afgeschaft.




Een overzicht van paragrafen:

1.   Het KNSB-competitiereglement
2.   De FIDE testprocedure
      2.1   De behandeling van de procedure
      2.2   De algemene test
      2.3   De bijzondere test
3.   De adviserende taak van de Technische commissie
4.   De beslissingsbevoegdheid van de FIDE
5.   De publicatieplicht
6.   De KNSB
7.   De klokken
      7.1   DGT Easy Plus
      7.2   DGT 2010
      7.3   DGT XL
      7.4   Silver
      7.5   DGT 2000
      7.6   DGT Topmatchklok
      7.7   DGT Plus klok
      7.8   Saitek
      7.9   Saitek Competition Pro Game Clock III


In deel twee behandel ik o.a.:
- de dwaasheid van het gebod
- de scheidsrechterscommissie
- de onverenigbaarheid van functies in commissies
- het eigenmachtig optreden van de scheidsrechter
- het Reinheitsgebot
- de Newitt/Dunlop Slazenger-zaak, de beschikking van de Europese Com-
   missie van 18 maart 1992 (over het voorschrijven van type tennisballen
   in de tennissport).


top  


1. Het KNSB-competitiereglement

Op voorspraak van de scheidsrechterscommissie van de KNSB heeft de Bondsraad van de KNSB in juli in artikel 31 van het KNSB-competitieregle-
ment een nieuwe derde volzin ingevoegd. Het artikel luidt:

'De wedstrijdleider stelt aan het begin van de wedstrijd vast waar de klok-
ken geplaatst moeten worden. Hoewel de klok in principe aan de rechter-
zijde van de zwartspeler zou moeten staan, moet hij zo worden geplaatst dat hij steeds gemakkelijk zichtbaar is voor de wedstrijdleider. Indien gespeeld wordt met een digitale klok dient deze goedgekeurd te zijn door de wereld-
schaakbond FIDE. Indien gespeeld wordt met een analoge klok moeten deze zo worden afgesteld dat bij de tijdscontroles de wijzers elkaar niet bedekken (bijv. op 4 uur bij het begin van de partij). De wedstrijdleider kondigt het tijdstip aan waarop de wedstrijd begint en noteert dit.'

Vrij snel na de inwerkingtreding rijzen onder meer de volgende vragen:
a. welke digitale klokken heeft de FIDE goedgekeurd?
b. wat is de straf indien met een niet-goedgekeurde klok wordt gespeeld?
c. welk probleem heeft de scheidsrechterscommissie eigenlijk willen oplos-
   sen?
d. mag de KNSB bepaalde leveranciers van klokken uit de markt weren?

Om antwoord te krijgen op deze vragen moet men eerste kennisnemen van de FIDE testprocedure.


2. De FIDE testprocedure

De FIDE heeft in het Handboek in hoofdstuk B07 de goedkeuringsprocedure voor klokken geregeld. Zie de website van de FIDE, handboek, en dan B07. De testprocedure luidt:


Testprocedure voor elektronische schaakklokken

2.1 De behandeling van de procedure

  1. Elke fabrikant/distributeur van een elektronische schaakklok mag de Technische commissie van de FIDE verzoeken om de FIDE testen te laten uitvoeren om een schriftelijke verklaring van de FIDE te ont-
    vangen dat een bepaalde klok geheel in overeenstemming is met de FIDE-regels en reglementen. Indien het verzoek wordt ingediend moet de klok minimaal één jaar op de markt zijn gebracht.

  2. De fabrikant/distributeur richt een schriftelijk verzoek tot de voor-
    zitter van de Technische commissie van de FIDE met een kopie daarvan aan het bureau van de FIDE.

  3. De fabrikant/distributeur zendt vier exemplaren van de klok met een Engelse handleiding (en oorspronkelijke handleidingen indien be-
    schikbaar) naar de voorzitter van de Technische commissie van de FIDE.

  4. De voorzitter van de Technische commissie van de FIDE bevestigt de ontvangst van het verzoek en die van de vier klokken en informeert de penningmeester van de FIDE een factuur van € 2.500 te sturen naar de fabrikant/distributeur vanwege het testen van de klokken
    (zie punt 14 voor een uitzondering).

  5. Ten behoeve van de testprocedure wordt een voordracht van tien deskundigen opgesteld die is samengesteld uit de Technische com-
    missie van de FIDE. Een ieder van hen is of lid van de Technische commissie, of de Regelscommissie, of de Raad van scheidsrechters
    of de Commissie van organisatoren.

  6. Nadat het bedrag genoemd in punt 4 is ontvangen, kiest de presi-
    dentiële raad op willekeurige wijze de toetsers. Een ieder ontvangt een klok met het verzoek deze te testen. Om de testprocedure te verrichten ontvangt een ieder van deze drie testers van de FIDE
    € 200.

  7. FIDE publiceert het testverzoek op de website van de FIDE en pu-
    bliceert later de beslissing: een goedkeuring of een afkeuring.

  8. Binnen acht weken nadat zij het verzoek om de klok te testen heb-
    ben ontvangen, overhandigen de drie toetsers hun rapport aan de voorzitter van de Technische commissie van de FIDE.

  9. De voorzitter van de Technische commissie van de FIDE vergelijkt
    de testrapporten. Hij stelt een alles omvattend verslag op van de bevindingen van de toetsers (en/of vraagt zo nodig om een aanvul-
    lende test) en stelt ten slotte een voorstel op voor de eerstvolgende vergadering van de Technische commissie van de FIDE.

  10. Indien aanpassingen nodig zijn de voorzitter van de Technische com-
    missie van de FIDE contact op met het bedrijf dat de klok heeft ge-
    fabriceerd.

  11. De Technische commissie van de FIDE bespreekt het voorstel van de voorzitter en stelt een aanbeveling op voor de raad van bestuur/de algemene vergadering of de presidentiële raad.

  12. Het resultaat van de test en de beslissing van de FIDE wordt meege-
    deeld aan de fabrikant/distributeur en wordt gepubliceerd op de website van de FIDE. Indien de FIDE een klok heeft goedgekeurd, heeft de fabrikant/distributeur het recht te verklaren dat de klok is getest voor de Technische commissie van de FIDE en dat deze 'geheel in overeenstemming is met de FIDE regels en reglementen'.

  13. Indien een klok is afgekeurd, kan de fabrikant/distributeur binnen vier weken nadat hij het rapport van de Technische commissie van
    de FIDE heeft ontvangen, een beroepschrift dat de gronden van het beroep bevat, richten aan de voorzitter van de Technische commissie van de FIDE. Het beroepschrift gaat gepaard met een vast bedrag van € 1.000. De presidentiële raad zal drie nieuwe toetsers kiezen. De procedure genoemd in de punten 6, 8 en 9 wordt gevolgd. Indien het beroep is gegrond wordt het vast recht teruggestort.

  14. Indien een klok is afgekeurd, kan de fabrikant/distributeur een nieuw verzoek indienen voor een goedkeuring nadat hij de noodzakelijke wijzigingen heeft aangebracht. In dat geval is het bedrag voor een testprocedure slechts ë 1.000 (zie punt 4). De procedure en de toet-
    sers zijn dezelfde als die van de eerste test.

  15. Elk certificaat dat is toegekend is slechts geldig voor een aangewezen type en model van een betrokken producent.


top  


2.2 De algemene test

Als bijlage bij zijn verzoek stuurt de fabrikant een testrapport van een onaf-
hankelijk bureau/kantoor dat verklaart dat de klok is ontwikkeld volgens internationale standaarden van elektronisch ontwerp (CE in Europa of FCC in de Verenigde Staten).

Het testrapport dat de fabrikant/distributeur heeft gestuurd bevat een bij-
zondere voorwaarde over het duidelijk aangeven over het verbruik van batterijgebruik in de verschillende stadia van de klok (aan, uit, aan met ge-
bruik van LED's en aan zonder gebruik LED's). For evaluation the information on the start-up value of the low battery indication is also required as well as the minimum level of power required.

De klok wordt getest aan de technische voorwaarden genoemd in het FIDE handboek, C.02 hoofdstuk 5:

  1. de display is op een afstand van drie meter van de voorkant van de klok te lezen (weergave)

  2. van alle kanten van de klok moet duidelijk zichtbaar zijn welke speler aan zet is

  3. geen geluid gedurende elk stadium van de partij

  4. aangeven wanneer de batterij bijna op is

  5. een systeem van bescherming tegen het veranderen of wissen van gegevens in de display

  6. een korte handleiding moet op de klok staan

  7. de constructie van de klok moet zorgen voor stabiliteit

  8. de knoppen van de spelers moeten stevig zijn

  9. de aan/uit knop moet betrouwbaar zijn

  10. indien de aan/uit knop onder de klok zit moet het niet mogelijk zijn dat deze per ongeluk kan worden aan- of uitgezet

  11. aan het einde van iedere periode, behalve de laatste moet de vlag die het eerst is gevallen, voor tenminste één minuut zichtbaar zijn;
    bij de laatste periode moet de klok stoppen

  12. vergelijking tussen de kloktijd en de werkelijke tijd

  13. eenvoudige correctie van tijd en aantal zetten

  14. de invloed van het indrukken van de klok op de looptijd.

Het testen van de nummers 1, 2, 7 en 8 vindt plaats onder 'normale toernooi omstandigheden met gewone aanwezigheid van licht'. Deze testen worden verricht door tenminste vijf schakers die de testarbiter selecteert.

De FIDE Technische commissie stelt een verslag op van de testen naar de technische eisen en voorschriften.


top  


2.3 De bijzondere test

De klokken voorzien in ieder geval in de volgende speelmethoden:

  1. één tot drie perioden in zowel klassieke als Fisher-methode

  2. een combinatie van een of twee perioden in klassieke methode ge-
    volgd door een periode van een Fisher-methode

  3. voor de eerste zet wordt de extra tijd toegevoegd voor het begin van de partij; nadat een zet is voltooid, wordt een extra tijd toegevoegd voor de volgende zet

  4. de laatst gebruikte tijdscontrole moet als default beschikbaar zijn, als de klok wordt aangezet

  5. de gebruikelijke bedenktijden moeten als modus kunnen worden geselecteerd in het bijzonder:
    - twee uur plus één uur plus 30 minuten;
    - 90 minuten plus vijftien minuten met een toevoeging van 30 secon-
       den per zet vanaf de eerste zet;
    - 100 minuten plus 30 minuten met een toevoeging van 30 seconden
       per zet vanaf de eerste zet;
    - twee uur plus één uur plus vijftien minuten en 30 seconden per zet
       vanaf het begin van de laatste periode.


3. De adviserende taak van de Technische commissie

Op grond van artikel 11 van de Testprocedure heeft de Technische commis-
sie een adviserende taak. Zij kan slechts een aanbeveling doen. De com-
missie verricht dus het voorbereidende werk. De commissie heeft geen be-
slissingsbevoegdheid.

Deze werkwijze is heel gewoon. Zij komt in alle organisaties voor. Een com-
missie kan namelijk slechts 'intern' verantwoording afleggen, niet 'extern'. Denk bijvoorbeeld aan de KNSB en haar scheidsrechterscommissie. Die commissie kan slechts adviseren, maar kan geen voorschriften uitvaardigen. Het is het bestuur van de KNSB dat verantwoording aflegt aan de leden, niet de scheidsrechterscommissie.

Een aanbeveling of een advies van een commissie is geen besluit. Indien men meent dat dat wel zo is, is sprake van een zgn. niet-bestaand besluit.


4. De beslissingsbevoegdheid van de FIDE

De presidentiële raad van de FIDE, de raad van bestuur van de FIDE en de algemene vergadering van de FIDE zijn beslissingsbevoegd, vgl. artikel 11 en 12 van de Testprocedure.

De ondertekening van een goedkeuringsbeslissing moet dan ook luiden:

De voorzitter van de raad van bestuur van de FIDE,
Kirsan Ilyumzhinov

Of: de voorzitter van de presidentiële raad van de FIDE.

Rijst de vraag of de algemeen directeur van de FIDE die verklaring kan ge-
ven. Nee, dat kan niet.

Echter, op 9 maart 2007 heeft de algemeen directeur van de FIDE onder meer het volgende geschreven: 'In Antalya, in Turkije, van 27 tot 28 januari 2007 heeft de presidentiële raad tijdens zijn vergadering het rapport van de voorzitter van de Technische commissie van de FIDE aanvaard dat de Silver klok is geslaagd voor haar test,' zie paragraaf 7.4.

Nog vreemder is de verklaring over de DGT 2010 van de algemeen direc-
teur op een niet genoemde datum in maart 2009 (!) waarin hij op eigen titel zonder enige verwijzing naar een besluit van de raad van bestuur of de presidentiële raad die verklaring afgeeft, zie paragraaf 7.2.

Beide verklaringen hebben geen rechtskracht. Zij zijn net zoveel waard als een verklaring van de portier bij het bureau van de FIDE.


top  


5. De publicatieplicht

Op grond van artikel 7 en 12 van de Testprocedure voor digitale schaak-
klokken moeten de testresultaten en de beslissing van de FIDE op de web-
site van de FIDE worden geplaatst.

Er bestaat een publicatieplicht. Precies zoals het in Nederland gebeurt met regels.

Dit voorschrift komt overeen met regelgeving in elk democratisch land: een wet, een regel werkt pas nadat zij is gepubliceerd in het Staatsblad, Staats-
courant e.d. Het is onder meer een rechtszekerheidsvereiste. Burgers moe-
ten weten waar ze aan toe zijn. Ook al heeft een Tweede Kamer, Eerste Kamer of Hare Majesteit de Koningin een voostel van wet resp. aanvaard en ondertekend, zolang de tekst niet is gepubliceerd in het Staatsblad werkt zij niet.

Zo moet een organisator van een competitie of van een toernooi van te voren kunnen zien welke klokken zijn goedgekeurd. Vooral als daar juridi-
sche consequenties aan zijn verbonden.

Indien een goedkeuring niet is gepubliceerd op de website van de FIDE, heeft zij geen rechtskracht. Het is dus een transparant systeem. Iedereen weet van te voren welke klokken zijn goedgekeurd.


6. De KNSB

En dan doet er zich iets vreemds voor. Niemand kan de volgende vragen beantwoorden.
- welke digitale klokken heeft de FIDE goedgekeurd?
- wat is de vindplaats daarvan op de website van de FIDE?

Op 21 augustus 2009 heb ik deze vragen, voorzien van een uitgebreide toelichting, gesteld aan de algemeen directeur van het Bondsbureau. Het antwoord van de KNSB, Koos Stolk, medewerker competitie en evenemen-
ten, van 31 augustus bestaat uit twee regels:

'Om de laatste ontwikkelingen wat betreft goedkeuring mee te nemen, heb-
ben we de Technische Commissie van de FIDE middels de heer Filipowicz gevraagd naar de goedgekeurde klokken van dit moment.

Dit weekend kregen we de bevestiging dat het nog steeds de volgende vier klokken betreft: DGT 2000, DGT XL, Silver en DGT 2010.'

Omdat ik geen belangstelling had voor de aanbevelingen van de Technische commissie maar voor de beslissingen van de FIDE kon ik met dit antwoord niets. Op 31 augustus heb ik de algemeen directeur opnieuw gevraagd naar de vindplaats. Zijn reactie van 1 september:

'Mijns inziens heeft de heer Stolk uw vragen adequaat beantwoord. Mocht u nog vragen hebben dan kunt u contact opnemen met de heer Stolk.'

Ik heb de directeur kort geantwoord dat ik zijn reactie teleurstellend vond.

In de KNSB competitiemailing van 3 september staan enkele belangrijke zaken over de wijzigingen van het KNSB-competiereglement. In de mailing staat het volgende:

'Indien u gebruik maakt van elektronische schaakklokken, dienen deze goedgekeurd te zijn door de FIDE. Op dit moment zijn dat DGT 2000, DGT XL, Silver en DGT 2010.'

De KNSB baseert haar competitiemailing op het autoriteitsargument van de voorzitter van de Technische commissie van de FIDE, de heer Filipowicz. Het antwoord doet me denken hoe vroeger hulpverleners rechtzoekenden ant-
woorden met zinnen als: 'Dat staat in de wet.' En vervolgens ging iedereen tevreden naar huis.

Echter, die tijd ligt ver achter ons. Tegenwoordig nemen we met een derge-
lijk antwoord geen genoegen. We willen weten in welk artikel van welke wet iets is verboden. Zo ook met de tweede volzin van artikel 31 van het KNSB-competitiereglement. Wat is de vindplaats van de goedkeuring.

Nu zelfs de KNSB niet de vindplaats kan aangeven welke klokken zijn goed-
gekeurd is de inhoud van de competitiemailing slechts bluf.


top  


7. De klokken

Hierna bespreek ik slechts enkele klokken.


7.1 DGT Easy Plus

Als oud-wereldkampioen Kramnik mag kiezen welke klok zijn voorkeur heeft, kiest hij de DGT Easy Plus.




Deze klok heeft geen goedkeuring van de FIDE. Dat zal Kramnik ook niet erg vinden, omdat hij toch niet in de KNSB-competitie speelt.


7.2 DGT 2010




De DGT 2010 heeft het volgende certificaat:



Er staat dat de Technische commissie van de FIDE de klok met succes heeft getest. En dat wij, David Jarrett, algemeen directeur van de FIDE, bevesti-
gen dat dit geheel overeenkomt met de FIDE-regels en reglementen.

Bovendien wordt op grond van een overeenkomst van 15 april aan die klok de titel toegekend 'Officiële FIDE-toernooi klok'. DGT betaalde daarvoor de FIDE een bepaald bedrag (sponsoring) en de FIDE op haar beurt doet het nodige voor DGT.

Enkele tekortkomingen in de verklaring:
- het betreft een onbevoegd afgegeven verklaring. De algemeen directeur
   was niet bevoegd deze verklaring af te geven
- het bevat geen concrete datum
- het bevat geen kenmerknummer (zodat de verklaring in de archieven
   lastig is terug te vinden).

De DGT 2010 voldoet niet aan:
a. het vereiste dat de presidentiële raad, de raad van bestuur of de alge-
    mene vergadering de klok heeft goedgekeurd
b. de bevoegde goedkeuring is gepubliceerd op de website van de FIDE.

De DGT 2010 betreft dus een niet-goedgekeurde FIDE klok.


top  


7.3 DGT XL




Op de site van de FIDE heb ik geen goedkeuring gevonden. Wel meldt de fabrikant op zijn website dat de klok is 'in full accordance with FIDE rules and regulations'. Echter, het gaat er niet om wat de fabrikant op zijn site plaatst, het gaat erom wat er op de site van de FIDE staat.

De DGT XL voldoet niet aan:
a. het vereiste dat de presidentiële raad, de raad van bestuur of de alge-
    mene vergadering de klok heeft goedgekeurd
b. de bevoegde goedkeuring is gepubliceerd op de website van de FIDE.


7.4 Silver




Bij deze klok heb ik geen mededeling aangetroffen op de site van de FIDE. Wel heb ik op die van de fabrikant de volgende brief van de FIDE aange-
troffen.   Lees de brief (pdf-bestand)  

Opvallend is dat in de verklaring wordt verwezen naar een bespreking van de presidentiële raad. Bovendien bevat de verklaring een concrete datum. Enkele tekortkomingen in de verklaring:
- het betreft een onbevoegd afgegeven verklaring. De algemeen directeur
   was niet bevoegd deze verklaring af te geven
- het bevat geen kenmerknummer (zodat de verklaring in de archieven
   lastig is terug te vinden)
- op grond van artikel 15 van de Testprocedure had moeten worden vermeld
   het type klok en het model. We moeten maar raden dat het gaat over het
   type dat is gemaakt in 2006.

Volgens de fabrikant beveelt de Europese Schaak Unie de klok aan. Jürgen Kohlstädt, manager van de Duitse Bundesliga, beveelt de klok aan in de Duitse Bundesliga. En Viktor Korchnoi schrijft dat de Silver de test heeft doorstaan tijdens het Europees Senioren Team Kampioenschap. De Silver voldoet niet aan:
a. het vereiste dat de presidentiële raad, de raad van bestuur of de alge-
    mene vergadering de klok heeft goedgekeurd
b. de bevoegde goedkeuring is gepubliceerd op de website van de FIDE.


top  


7.5 DGT 2000




De KNSB stelt dat de FIDE deze klok heeft goedgekeurd. Echter, op de site van de FIDE heb ik de goedkeuring niet kunnen ontdekken. Ook de fabrikant meldt op zijn website niet dat de FIDE deze klok heeft goedgekeurd.

De DGT 2000 voldoet niet aan:
a. het vereiste dat de presidentiële raad, de raad van bestuur of de alge-
   mene vergadering de klok heeft goedgekeurd
b. de bevoegde goedkeuring is gepubliceerd op de website van de FIDE.


7.6 DGT Topmatchklok

De DGT Topmatchklok van 1996.




Deze klok heeft geen goedkeuring.


7.7 DGT Plus klok

De DGT Plus van 1994.




Deze klok heeft geen goedkeuring.


7.8 Saitek

De Saitek.



Deze klok heeft geen goedkeuring.


7.9. Saitek Competition Pro Game Clock III.

De Saitek Competition Pro Game Clock III




Deze klok heeft geen goedkeuring.


Wordt vervolgd.


© 2009  Pieter de Groot

top  

vorig artikel schaakrechtVORIGE | VOLGENDEvolgend artikel schaakrecht



WILT U REAGEREN?
Pieter de Groot stelt een inhoudelijk reactie op de schaakrechtartikelen zeer op prijs. Natuurlijk kunt u ook vragen stellen over de behandelde onderwerpen.

mailPieter de Groot